بررسی تطبیقی تعدد جرم مادی در حقوق کیفری ایران و افغانستان

یکی از موضوعاتی که در حقوق جزای عمومی کشورها مطرح می شود، بحث تعدد جرم است که به دو بخش تعدد مادی و معنوی قابل تقسیم می باشد. از آنجایی که تشدید مجازات همواره یکی از چالش­های مباحث حقوق جزای عمومی است، این بحث با مسئله تعدد جرم، به­ویژه جرم مادی گره خورده و ار تباط نزدیکی با یکدیگر دارند. موضوع تعدد جرم در بسیاری از کشور­ها از جمله ایران و افغانستان، با نگاه جرم شناسانه که منطبق با حالت خطرناک مجرم می باشد، به کار گرفته شده است. از آنجا که قوانین این دو کشور بر اساس احکام اسلام پایه ریزی شده است؛ لذا با توجه به مصالح و منافع فردی و اجتماعی، مجازات­ها در هر یک از دو کشور به دو صورت بر مجرم اعمال می شود: صورت اول، مجازات­های ثابت و غیر قابل تغییر که در جرائم خاص، با درجه اهمیت بالا و دارای احکام ویژه بوده و ازمنابع اسلامی مانند قرآن، سنت، اجماع فقها و عقل سرچشمه می گیرد که از آن، تحت عنوان «حدود و قصاص» یاد می شود و مجازات­های غیر ثابت و انعطاف پذیر که برای جرائم کم اهمیت تر و یا متاثر از شرایط زمان و مکان و ویژگی­های مربوط به مجرم اعمال می شود که تحت عنوان«تعزیرات» یاد می شود. در ق م ا ایران در مواد۱۳۱ تا ۱۳۵ به بحث تعدد جرم پرداخته و آن را جرم انگاری نموده است. درحالی­که این موضوع، در کود جزای افغانستان، در مواد ۷۳ تا ۷۸ مورد جرم انگاری قرار گرفته است. با توجه به اینکه در حقوق هر دو کشور تحولاتی در زمینه تصویب قوانین جزایی، مانند: قاعده مند شدن، تجمیع مقررات مربوط به تعدد جرم و تشدید مجازات در جرائم تعزیری شده است، با این حال ابهاماتی در خصوص تعدد جرم و همچنین نقاط مشترک و متفاوت این دو نظام حقوقی و تعیین میزان مجازات در تعدد جرم وجود دارد. در این مقاله ابتدا به تعریف مفهوم تعدد جرم و انواع آن و سپس به مبانی قانونی تعدد جرم در حقوق دو کشور و بررسی میزان مجازات و همچنین تفاوت­ها و شباهت هایی که در نظام حقوق کیفری دو کشور در خصوص تعدد جرم مادی وجود دارد، پرداخته خواهد شد.

کلیدواژه ها:

جرم ، تعدد جرم ، جرم مادی ، حقوق کیفری