نقش تغییر ارتفاع شبیه ساز باران و سرعت حد بارش در مولفه های مختلف رواناب و رسوب

مقدمه و هدف: شبیه ­ساز باران وسیله ای است که قادر است روی پلات­های کوچک آزمایشی، باران­هایی مشابه باران­هایی که در طبیعت  مشاهده می­شود ایجاد نماید.از فرسایش پذیرترین سازند­های گروه فارس، سازندهای گچساران و آغاجاری است. سازند گچساران از نظر سنگ شناسی دارای نمک، انیدریت، مارن های رنگارنگ، آهک و مقداری شیل می باشد. سازند آغاجاری شامل ماسه سنگ آهکی قهوه­ ای، خاکستر­ی ومارن قرمز ژیپس­دار و سیلت سنگ است. مواد و روش ­ها: در این پژوهش به منظور مقایسه نقش ارتفاع شبیه ساز باران کامفورست در تغییر مولفه های مختلف فرسایش، در نهشته­ های سازندهای گچساران و آغاجاری، بخشی از حوزه آبخیز مرغا و کوه گچ شهرستان ایذه با مساحت­های ۱۶۰۹ و ۱۲۰۲ هکتار، انتخاب گردید. شبیه ساز باران کامفورست در ارتفاع ۴۰ و ۲۰۰ سانتی متری از سطح زمین در کاربری مرتع و در مجموع در هر دو سازند در ۱۲ نقطه و با سه بار تکرار قرار گرفت و مولفه­ های مختلف فرسایش مانند رواناب، رسوب و نفوذ در شدت های بارش ۱ و ۱/۲۵ میلی متر در دقیقه به دست آمدند. یافته ­ها: نتایج نشان دادند که تولید رسوب در هر دو سازند نسبت به ارتفاع شبیه ساز باران تغییرات معنی داری نداشت، در حالی که میزان رواناب و نفوذ حساسیت بیشتری نبست به ارتفاع شبیه ساز باران داشتند و میزان نفوذپذیری بیشترین حساسیت را نسبت به تغییر ارتفاع شبیه ساز باران در هر دو سازند از خود نشان داد. نتیجه­ گیری: در مجموع نتایج نشان داد که با افزایش شبیه ساز باران به ۲۰۰ سانتی متر به علت اینکه تا حدودی سرعت قطرات باران به سرعت حد نزدیک می شود داده های بدست آمده مانند رسوب و رواناب و میزان نفوذپذیری قابلیت اطمینان بیشتری دارند و می توانند به شرایط طبیعی نزدیک تر باشند و نتایج دقیق­تری در تخمیق رواناب و رسوب و میزان نفوذپذیری خاک بوجود آید که می تواند در طراحی انواع سازه های آبخیزداری مفید­تر باشد.

کلیدواژه ها:

Gachsaran and Aghajari structures ، Infiltration ، Rain simulator ، Sediment ، باران ساز ، رسوب ، سازند گچساران و آغاجاری ، میزان نفوذ