تحلیل عدم قطعیت منحنی های دبی- اشل در رودخانه ها

رابطه دبی- اشل، یکی از مهم ­ترین اطلاعات ورودی در مدل های هیدرولیکی و هیدرولوژیکی است که می تواند در کنترل سیلاب و مدیریت منابع آب مورداستفاده قرار بگیرد. برای به­ دست آوردن این رابطه اطلاعات هندسی و هیدرولیکی مقطع رودخانه موردنیاز است. یکی از این اطلاعات ضریب زبری مانینگ است که برای محاسبه این ضریب رابطه دقیقی وجود ندارد و بنا بر تجربه شخصی و جداول مرجع تخمین زده می شود. علاوه بر پارامتر زبری، عوامل مختلفی مانند برون­یابی منحنی دبی- اشل و خطای اندازه گیری مستقیم دبی می تواند در تخمین نتایج اثرگذار باشد. هدف اصلی در این مقاله، تحلیل عدم قطعیت با روش ارزیابی انحراف مقادیر اندازه گیری شده در ایستگاه ها و منحنی دبی- اشل پیشنهادی در رودخانه ها است. اساس روش تخمین منحنی های دبی- اشل در این پژوهش مبتنی بر مفهوم کنتورهای بی بعد مقطع در روش اندازه گیری تک نقطه ای سرعت، SPM  می باشد. بنابراین برای اولین بار به بررسی عدم قطعیت در این روش پیشنهادی پرداخته می شود تا میزان کیفیت تخمین ها مورد ارزیابی قرار بگیرد. برای بررسی عدم قطعیت کلی در منحنی دبی- اشل از اطلاعات زبری در رودخانه ها ی نازلی چای در ایران، مین در انگلستان و کلرادو در آرژانتین استفاده می شود. نتایج نشان می دهد که هر چه دقت تعیین ضریب زبری به­ عنوان پارامتر ورودی بیشتر باشد، عدم قطعیت در تخمین دبی کاهش خواهد یافت و کیفیت سنجش ها افزایش پیدا خواهد کرد. همچنین متوسط عدم قطعیت کلی بر مبنای سه داده مشاهداتی مرجع در رودخانه های نازلی چای، مین و کلرادو به ترتیب در حدود ۳/۲۴، ۱/۳۳ و ۵/۴۲ درصد محاسبه شد.

کلیدواژه ها:

رودخانه ، منحنی دبی - اشل ، عدم قطعیت ، خطوط هم تراز سرعت ، ضریب زبری مانینگ