اثر محلول پاشی ایندول استیک اسید و کاینتین بر صفات گیاهی و شاخص های فلورسانس کلروفیل گیاهچه های برنج در شرایط تنش خشکی

به منظور ارزیابی اثر هورمون های ایندول استیک اسید (IAA) و کاینتین (Kin) بر بهبود تحمل تنش خشکی و شاخص های فلورسانس کلروفیل در گیاهچه های برنج، یک آزمایش فاکتوریل با سه عامل بر پایه طرح کاملا تصادفی با سه تکرار در سال ۱۳۹۲ در دانشکده علوم کشاورزی دانشگاه گیلان انجام شد. تیمارهای آزمایش عبارت بودند از ژنوتیپ های برنج غریب، خزر، سپیدرود و آپلند ۸۳۷۵۰-۱۳۱-۱ IR، تنش خشکی در دو سطح صفر (بدون تنش) و تنش خشکی از مرحله یک تا چهار کدبندی ورگارا و هورمون در سه سطح، صفر (بدون محلول پاشی هورمون)، IAA (۵-۱۰×۵ مول) و کاینتین (۵-۱۰×۵ مول) به صورت محلول پاشی برگ. صفات اندازه گیری شده شامل تعداد پنجه، تعداد روز تا لوله شدن برگ، دمای برگ، محتوای آب نسبی برگ، نشت الکترولیت ها، عدد کلروفیل متر و مولفه های فلورسانس کلروفیل بودند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که عامل ها اثر معنی داری بر همه صفت های ارزیابی شده داشتند. رقم سپیدرود در شرایط تنش خشکی دارای بیشترین محتوای آب نسبی برگ (۳/۴۶ درصد) بود. کمترین محتوای آب نسبی برگ نیز متعلق به تیمار غریب در شرایط تنش خشکی (۵/۳۴ درصد) بود. محلول پاشی هورمون IAA هم در شرایط بدون تنش و هم تنش منجر به افزایش محتوای آب نسبی (به ترتیب ۴/۹۲ و ۷/۴۳ درصد) شد. ژنوتیپ آپلند در شرایط آبیاری کامل دارای بیشترین مقدار عدد کلروفیل متر (۰۳/۴۷) بود. کمترین مقدار آن نیز متعلق به تیمار غریب در تنش خشکی و (۶/۳۰) بود. محلول پاشی IAA و کاینتین منجر به افزایش عدد کلروفیل متر در رقم غریب به ترتیب به میزان ۱۸ و ۷/۱۳ درصد شدند. تنش خشکی منجر به افزایش نشت الکترولیت ها به میزان ۱/۳۲ درصد در تیمار بدون محلول پاشی شد. کمترین میزان نشت الکترولیت مربوط به رقم سپیدرود در شرایط آبیاری کامل به میزان ۳۶/۱۶ درصد بود. تجزیه ناپارامتریک برای صفات رتبه ای نشان داد که ترکیب های تیماری مورد استفاده در این آزمایش بر صفات اندازه گیری شده اثر معنی داری داشتند. بیشترین مقدار کارآیی کوانتومی فتوسیستم دو به میزان ۸۱/۰ مربوط به رقم خزر در شرایط آبیاری کامل و محلول پاشی IAA بود. نتایج این آزمایش نشان داد که محلول پاشی IAA و کاینتین منجر به بهبود صفات مورد بررسی در شرایط تنش خشکی در گیاهچه های برنج شد و IAA نقش موثرتری در بهبود تحمل به تنش نسبت به کاینتین داشت. همچنین مشخص شد که ژنوتیپ های آپلند و سپیدرود متحمل تر از ارقام غریب و خزر بودند و در مجموع ژنوتیپ آپلند با محلول پاشی IAA رشد بهتری در شرایط تنش خشکی داشت.

کلیدواژه ها:

Electrolyte leakage ، Leaf rolling index ، Relative water content ، Rice and SPAD ، برنج ، شاخص لوله شدن برگ ، عدد کلروفیل متر ، محتوای آب نسبی و نشت الکترولیت