ارزیابی تجمع و انتقال مجدد کربوهیدرات های محلول ساقه در ژنوتیپ های گندم نان بهاره در شرایط تنش گرمای انتهای فصل در اهواز

به منظور ارزیابی توانایی ذخیره سازی کربوهیدرات های محلول در ساقه و انتقال مجدد این ذخایر به دانه در ژنوتیپ های گندم نان و ارزیابی آنها در شرایط تنش گرما طی دوره پر شدن دانه، آزمایشی مزرعه ای در سال زراعی ۹۰-۱۳۸۹ به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در شرایط محیطی اهواز اجرا گردید. تیمارهای آزمایشی شامل ده ژنوتیپ گندم نان بهاره میان رس (چمران، اترک، افلاک، دز، فلات، داراب ۲، کویر، پیشتاز، S-۷۸-۱۱ و S-۸۳-۳) و دو تاریخ کاشت مناسب (۲۲ آبان ماه) و تاخیری (اول دی ماه) بودند. نتایج نشان داد که ژنوتیپ های گندم از نظر وزن مخصوص ساقه، غلظت و محتوی کربوهیدرات محلول ساقه، انتقال مجدد و کارایی ساقه در انتقال مجدد کربوهیدرات تفاوت معنی داری داشتند. در شرایط تنش گرمای ناشی از تاخیر در کاشت، میزان انتقال مجدد کربوهیدرات از ساقه به دانه ۲۹ درصد و کارایی انتقال ۳۳ درصد افزایش یافتند. در هر دو تاریخ کاشت، حداکثر وزن مخصوص ساقه با حداکثر غلظت کربوهیدرات در ساقه و مقدار انتقال مجدد کربوهیدرات‎ها از ساقه به دانه ارتباط معنی داری داشت و صفت مناسبی برای گزینش ژنوتیپ هایی با بیشترین تجمع و انتقال ذخایر ساقه به دانه شناخته شد. تعداد دانه در سنبله اصلی در تاریخ کاشت تاخیری با انتقال مجدد کربوهیدرات همبستگی داشت که نشان دهنده تاثیر قدرت مقصد بر افزایش انتقال مجدد از ساقه بود. بر اساس نتایج این آزمایش ارتباط مشخصی بین عملکرد دانه و میزان انتقال ذخایر ساقه در شرایط تنش گرما طی دوره پر شدن دانه در ژنوتیپ های گندم مورد بررسی وجود نداشت. برخی از ژنوتیپ ها با حفظ سطح سبز و تداوم فتوسنتز و برخی با انتقال بیشتر ذخایر ساقه به دانه، رشد دانه در شرایط تنش گرما را پشتیبانی کردند.

کلیدواژه ها:

Grain filling ، Grain.spike-۱ ، High temperature stress ، Remobilization efficiency and Spring bread wheat ، پرشدن دانه ، تنش گرما ، کارایی انتقال مجدد ، تعداد دانه در سنبله وگندم نان بهاره.