اثر سطوح کم آبیاری در مراحل چهارگانه رشد بر عملکرد وکیفیت چغندرقند

به منظور محاسبه فاکتور حساسیت گیاه (Ky) و اثر سطوح کم آبیاری در مراحل مختلف رشد چغندرقند، آزمایشی به صورت کرت های یک بار خردشده که در آن مراحل مختلف رشد چغندرقند در کرت های اصلی و سطوح مختلف کاهش آب در کرت های فرعی قرار داده شده بودند، در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار طی سال های ۸۳ و ۸۴ در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی همدان انجام شد. مراحل مختلف رشد چغندرقند شامل چهار مرحله، سبز شدن تا استقرار بوته، استقرار بوته تا ۷۰ الی ۸۰ درصد پوشش مزرعه، پوشش کامل مزرعه تا ابتدای شروع کاهش پوشش گیاهی و از شروع کاهش پوشش گیاهی تا رسیدگی کامل چغندر قند (حداکثر ضریب استحصال) بودند. تیمارهای آبیاری عبارت بودند از: کاهش مصرف آب تا ۵۵، ۷۰ و ۸۵ درصد حجم آب آبیاری کامل و یک تیمار آبیاری کامل(شاهد). نتایج تجزیه واریانس مرکب داده ها نشان داد که اثر مراحل رشد چغندرقند، برای عملکرد قند و عملکرد قند قابل استحصال و همچنین میزان قند و میزان قند قابل استحصال معنی دار بود. اثر سطوح مختلف آبیاری برای عملکرد کمی در سطح یک درصد و برای ضریب قلیائیت معنی دار بود. اثر متقابل دو عامل مراحل چهارگانه رشد چغندرقند و سطوح مختلف آبیاری از نظر صفات کمی معنی دار بود. نتایج آزمایش نشان دادکه حساسیت گیاه چغندرقند در تمام مراحل رشد و نمو نسبت به کمبود آب یکسان نبود. حساس ترین مرحله رشد چغندرقند به تنش آب مرحله اول رشد یعنی مرحله سبز شدن تا استقرار بوته برای عملکرد ریشه و شکر بود. ضریب حساسیت چغندرقند در مرحله یک، دو، سه و چهارم رشد برای عملکرد شکر به ترتیب ۲۳/۱، ۰۲/۱، ۰۶/۱ و۸۴/۰ بود. بنابراین مرحله چهارم رشد چغندر قند کمترین حساسیت را به کم آبیاری داشت، چنانکه در مرحله چهارم رشد با کاهش۴۵ درصد آب مصرفی نسبت به آبیاری کامل (شاهد)، عملکرد قند به ترتیب ۸۰/۹ و ۳۷/۱۰ تن در هکتار بودکه فقط ۵/۵ درصد کاهش را نسبت به تیمار شاهد نشان داد. به نظر می رسدکه می توان با برنامه ریزی صحیح آبیاری در مراحل رشد گیاه با ضریب حساسیت پایین، میزان معینی از نیاز آبی گیاه را کاهش داد بطوری که میزان افت محصول کمتر از میزان آب کسر شده باشد. بر اساس نتایج این آزمایش امکان کاهش مقدار آب مصرفی تا ۴۵ درصد در مراحل دوم و چهارم و تا ۱۵ درصد در مرحله سوم رشد نسبت به آبیاری کامل، بدون کاهش معنی دار در عملکرد قند قابل استحصال، در زراعت چغندر قند وجود دارد.

کلیدواژه ها:

Babbler irrigation ، Sugar beet ، Sugar yield ، Crop sensitivity factor and Water deficit ، آبیاری بابلر ، چغندرقند ، عملکرد شکر ، فاکتور حساسیت محصول و کم آبیاری.