کاربرد مدل HEC- HMS در تحلیل حساسیت متغیرهای ژئومورفولوژی موثر بر سیلاب دشت کرون

عوامل روندیابی آبراهه­ها و موقعیت مکانی زیرحوضه­ها در سیلاب خروجی حوضه تاثیر­گذارند. از این رو برای اجرای برنامه­های کنترل سیل در بالادست حوضه­های بزرگ آبخیز باید نحوه­ی تاثیر آنها را بر سیلاب حوضه ارزیابی کرد و با توجه به سهم این عوامل در سیلاب خروجی، آنها را اولویت­بندی نمود. در این پژوهش از روش شبیه­سازی هیدرولوژیکی توسط نرم­افزار HEC-HMS برای بازسازی مدل حوضه و بررسی و روندیابی هیدروگراف­های سیل در آن و نیز برای تحلیل حساسیت دبی سیلابی حوضه نسبت به تغییر دو پارامتر قابل مدیریت ژئومورفولوژی در سیلاب شامل: شیب،CN و  مساحت در هر یک از زیرحوضه­ها و در گستره­ی منطقی خود استفاده شده است. نتایج نشان می­دهد نحوه­ی مشارکت زیرحوضه ها در سیل خروجی لزوما متناسب با دبی اوج زیرحوضه ها نبوده و زیرحوضه های با دبی اوج بیشتر ضرورتا تاثیر بیشتری در سیل خروجی حوضه ندارند. با اجرای روش حذف انفرادی زیرحوضه­ها در مدل حوضه­ی کرون و توسط نرم­افزار HEC-HMS، مشخص گردید زیرحوضه­ی S۱ بیشترین سهم و زیرحوضه­ی S۸ کمترین سهم را در دبی سیلابی حوضه دارند، درحالی­که زیرحوضه­ای که کمترین دبی اوج سیلابی را داراست S۱۸ می­باشد که از لحاظ مشارکت در سیلاب حوضه در رده­ی نوزدهم قرار می­گیرد. همچنین آنالیز حساسیت زیرحوضه­ها نسبت به متغیرهای قابل کنترل از نظر مدیریتی نشان می­دهد که با اعمال اثرات روندیابی، زیرحوضه­ها در مقابل تغییرات این متغیرها، رفتارهای متفاوتی داشته­اند. در آنالیز حساسیت شیب و CN، مشخص شد تعدادی از  زیرحوضه­ها با افزایش این دو پارامتر در گستره­ی منطقی خود، اثر کاهشی بر دبی سیلابی حوضه داشته­اند (تاثیر معکوس) و در سایر زیرحوضه­ها تاثیرات آنها بر دبی سیلابی حوضه، مستقیم بوده است. در آنالیز حساسیت شیب مشخص شد تغییرات مساحت، مستقیما در تمام زیرحوضه­ها با دبی سیلابی کل حوضه در ارتباط است ولی زیرحوضه­های بامساحت بیشتر الزاما در گستره­ی تغییرات خود تاثیر بیشتری بر دبی سیلابی کل حوضه ندارند. همانطورکه زیرحوضه­ی S۷ با وجود مساحت بیشتر نسبت به دو زیرحوضه­ی S۲, S۳  با مساحت کمتر، حساسیت کمتری نسبت به تغییر مساحت دارد.  

کلیدواژه ها:

: نرم افزار HEC- HMS ، آنالیز حساسیت ، روندیابی سیل ، دشت کرون