تحلیل های مورفومتری عوامل تشکیل و تحول آبکندها در حوضه ی آبریز شاخن (استان خراسان جنوبی)
محل انتشار: فصلنامه جغرافیا و توسعه، دوره: 7، شماره: 15
سال انتشار: 1388
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 189
فایل این مقاله در 18 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد
- صدور گواهی نمایه سازی
- من نویسنده این مقاله هستم
استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:
شناسه ملی سند علمی:
JR_GDIJ-7-15_009
تاریخ نمایه سازی: 24 تیر 1401
چکیده مقاله:
فرسایش آبکندی از پدیدههای معمول در آب و هوایی نیمهخشک میباشد. آنها مناطق وسیع با شرایط مورفولوژیکی، خاکشناسی و آب و هوایی متفاوت را تحتتاثیر قرارمیدهند. میزان هدررفتن خاک درنتیجهی ایجاد آبکندها در دهههای اخیر به جهت فرسایش قابل ملاحظهی اراضی تحت کشت در حوضهی آبریز شاخن، مشکلاتی بسیار جدی ایجاد کرده است. با تکیه بر خصوصیات مورفولوژیکی و شکل هندسی هیدرولیکی، دو نوع عمدهی آبکندها تشخیص داده شده: ۱- آبکندهای موقتی که بر روی دامنههای با شیب کم گسترش مییابند؛ ۲- آبکندهای دایمی که در نتیجه فرسایش بسیار زیاد ایجاد میشوند. اهداف مورد نظر در این بررسی عبارتند از: ۱- تعیین توزیع مکانی این آبکندها در منطقه مورد مطالعه ۲- اندازهگیری خصوصیات مورفولوژیکی و توپوگرافی آنها و ۳- تعیین عواملی که بازسازی و گسترش و تحول آنها را سبب میشوند. جهت بررسی عوامل اصلی تشکیل انواع متفاوت آبکندها، دادههای مربوط به شرایط محیط طبیعی از قبیل: فیزیوگرافی، زمینشناسی، خصوصیات خاک، کاربری اراضی و شرایط هیدرولوژیکی بهطور میدانی جمعآوری شد. فرضیات مربوط به مکانیسمهای موثر در تشکیل و تحول هر دو نوع آبکند دایمی و موقتی و خصوصیات متفاوت آنها مورد بحث قرار گرفته است. این نوع از آبکندها تحت شرایط آب و هوایی نیمهخشک در مناطق کوچکی از حوضهی آبریز شاخن در استان خراسان جنوبی مورد بررسی واقع شدهاند. بررسیهای میدانی در خصوص مورفولوژی آبکندها و فرآیندهای بهوجودآورندهی آنها در سه منطقه از محدودهی مورد مطالعه که نمایندهی شرایط زمین محیطی متفاوتی هستند، انجام شده است. بهطوریکه اظهار میشود، با وجود اینکه آبکند منطقهی شمارهی ۱ از محدودهی مورد مطالعه در ابتدا توسط رواناب سطحی ایجاد شده، اما در حال حاضر بسیار فعال بوده و آنچنان دچار تحول شده که فروافتادگی کف و کرانهها مهمترین فرآیندهای متحولکنندهی آن به شمار میروند. در مناطق مورد مطالعه، اقدامات کنترل فرسایش باید مبتنی بر افزایش تراکم پوششگیاهی بر روی زمین جهت کاهش سرعت جریان آب در اراضی بالادست مناطق دارای فرسایش آبکندی باشد تا به این ترتیب حجم جریان در مناطق تحت فرسایش آبکندی کاهش پیدا کند.
کلیدواژه ها:
نویسندگان