خاستگاه اختلاف خوانش « احصن / احصن » در آیه نکاح کنیزان

در آیه ۲۵ سوره نساء ، در قرائت فعل « احصن » به صیغه مجهول یا معلوم اختلاف شده است. از منظر تفسیری، قرائت « احصن » به صیغه مجهول با معنا شدن «احصان» به ازدواج و قرائت « احصن » به صیغه معلوم با معنا شدن آن به اسلام، ملازمت داشته است. تحقیق حاضر نشان می دهد که قرائت معلوم «احصن» و معنا گردیدن «احصان» به اسلام، با سیاق آیه، سازگاری ندارد و خاستگاه پیدایش این قرائت و معنای خلاف سیاق، به انگاره ای فقهی بازمی گردد که شاخص ترین مدافع آن، «عبدالله بن مسعود»، صحابی پیامبر اسلام و معلم قرآن کوفیان بوده است. به عقیده ابن مسعود ، حد زنا برای کنیز زناکار فاقد شوهر و شوهردار ، یکسان بود اما مفهوم مخالف شرط «اذا احصن» در آیه ۲۵ نساء ، در فرض معنا شدن «احصان» به ازدواج، چنین انگاره ای را برنمی تافت.از این رو، قرائت معلوم «احصن» و معنای «احصان» برای اسلام، پیشنهاد گردید. خوانش قاریان بعدی کوفه نیز بر خلاف قاریان دیگر شهرها، از رای ابن مسعود، تاثری مشهود یافته است به گونه ای که عملکرد قاریان هفتگانه یا دهگانه ، معلوم می دارد که قرائت به صیغه معلوم، هویتی کوفی پیدا کرده است.

کلیدواژه ها:

قرائت قرآن ، اختلاف قرائت ، حد زنا ، کنیز ، مفهوم مخالف ، سیاق آیه