اثر محلول پاشی تنظیم کننده های رشد گیاهی بر عملکرد دانه ارقام گندم نان (Triticum aestivum L.) در شرایط تنش خشکی انتهای فصل

یکی از راه­های جلوگیری از کاهش عملکرد گندم نان در شرایط محدودیت آب، استفاده از تنظیم کننده­های رشد است. به همین منظور، اثر سه نوع تنظیم کننده رشد (سایکوسل، اسید سالیسیلیک و براسینواسترویید) بر رشد و عملکرد چهار رقم گندم (چمران، شیرودی، پیشتاز و سیروان) در تیمارهای آبیاری معمول و قطع آبیاری پس از گلدهی، مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش به صورت کرت های خرد شده فاکتوریل در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار در دو سال زراعی (۹۴-۱۳۹۳ و ۹۵-۱۳۹۴) اجرا شد. نتایج نشان داد که قطع آبیاری باعث کاهش معنی­دار تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه، عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت و عملکرد دانه ارقام گندم در مقایسه با آبیاری معمول گردید. در بین اجزای عملکرد، کمترین اثر قطع آبیاری بر وزن هزار دانه (۲/۱۱ درصد) و بیشترین اثر آن بر عملکرد بیولوژیک (۲/۲۵ درصد) مشاهده شد. محلول پاشی تنظیم کننده­های رشد، به ویژه سایکوسل، باعث افزایش تعداد سنبله در مترمربع، تعداد دانه در سنبله، شاخص برداشت، وزن هزار دانه و عملکرد دانه ارقام گندم شده و پس از آن، به ترتیب اسید سالیسیلیک و براسینواسترویید، بدون تفاوت معنی دار نسبت به یکدیگر، قرار گرفتند. بیشترین عملکرد دانه تحت تاثیر تیمار سایکوسل در دو سال آزمایش (به ترتیب ۳۶۹۶ و ۴۴۳۹ کیلوگرم در هکتار)  بدست آمد. همچنین بیشترین عملکرد دانه از رقم سیروان در دو سال آزمایش (به ترتیب ۳۶۰۸ و ۴۴۴۸ کیلوگرم در هکتار) مشاهده گردید. نتایج این آزمایش نشان داد که اگر چه قطع آبیاری باعث کاهش عملکرد و اجزای آن شد، لیکن محلول پاشی تنظیم کننده­های رشد باعث جبران بخشی از کاهش عملکرد ناشی از تنش خشکی گردید که میزان آن برای سایکوسل، اسید سالیسیلیک و براسینواسترویید به ترتیب ۳/۳۱، ۵/۲۳ و ۲/۲۳ درصد بود. بر اساس نتایج این آزمایش به نظر می رسد که استفاده از تنظیم کننده­های رشد می­تواند جهت افزایش تحمل ارقام گندم به تنش خشکی انتهای فصل مورد توجه قرار گیرد.

کلیدواژه ها:

Brasinosteroeid ، Bread wheat ، Cycocel ، Harvest index ، Leaf area and Salicylic acid. ، اسید سالیسیلیک ، براسینواسترویید ، سایکوسل ، شاخص برداشت ، سطح برگ و گندم نان.