نقش گسل تراستی سراوان در تشکیل و توسعه ی حوضه ی آبریز سراوان

تکامل حوضه های زهکشی ارتباطی تنگاتنگ با عوامل زمین شناسی و ژئومورفیک دارد. لذا بررسی ارتباط بین عوامل ساختاری گسل ها و تکامل حوضه های زهکشی در مطالعات هیدرولوژی و هیدروژئولوژی شایان توجه است. حوضه ی زهکشی سراوان حوضه ای کاملا کشیده که در امتداد گسل سراوان گسترش یافته است. در این تحقیق روش بررسی شاخص های مورفومتریک و زمین شناسی در تکامل حوضه ی زهکشی به کار گرفته شده است. واضح است که مورفولوژی کنونی منعکس کننده ی تاثیر فرایندهای فرسایشی و زمین شناسی به ویژه در کواترنری بوده است. این حوضه واقع در جنوب شرق ایران و در فلیش های این ناحیه توسعه یافته است. زهکشی این حوضه به رودخانه ی ماشکید می پیوندد و نهایتا به سمت پاکستان هدایت می شود. عوامل و پارامترهای مختلفی مثل توپوگرافی، لیتولوژی و ساختاری در تشکیل و توسعه ی حوضه های آبریز موثرند. یکی از عوامل مهم در توسعه ی این حوضه ی زهکشی، تکامل و فعالیت گسل تراستی سراوان بوده است. گسل سراوان با روند N۱۳۵-۱۴۵در حاشیه ی شمالی آبرفت های کواترنری این حوضه قرار دارد. شیب این گسل تقریبا هم جهت با لایه بندی فلیش ها و ۴۵ تا ۶۰ درجه به سمت شمال شرق است. حوضه ی آبریز سراوان یک حوضه ی کشیده با نسبت طول به عرض ۰۷/۵ است. نقشه ها و پروفیل های عرضی تهیه شده یک کج شدگی و ناتقارنی واضحی را در حوضه نشان می دهد. شاخص مورفومتریک کج شدگی حوضه (T) حداکثر ۷۲/۰ و در بخش آبرفتی حوضه حداکثر ۸۳/۰ است. شاخص ناتقارنی AF نیز برابر ۲۸/۶۲ و در بخش آبرفتی این مقدار برابر ۷۴/۷۸ است. ناتقارنی آشکار حوضه و موقعیت گسل در حاشیه ی شمالی حوضه با وجود میانگین شاخصSmf  برابر ۴۲/۱، نشان می دهد که گسل سراوان یک گسل نسبتا فعال بوده است. این گسل در طی فرایند تکاملی خود توانسته است بر تشکیل و ریخت سازی حوضه ی آبریز سراوان نقش بازی کند. گسل های جوان تر شمالی- جنوبی با ساز و کار امتداد لغز راست گرد (مثل گسل گشت) موجب انحنای مختصر در روند کلی آبرفت ها در طول حوضه ی آبریز شده اند.

کلیدواژه ها:

جنوب شرق ایران ، سراوان ، حوضه ی آبریز ، فلیش ، گسل تراستی