توموگرافی الکتریکی با هدف تصویرسازی مرز رولایه و سنگ بستر؛ مطالعه موردی سدخاکی گلال

مطالعه مرز بین رخساره ها و لایه ها با دانه بندی نزدیک به هم در یک محیط رسوبی و دارای چین خوردگیهای بالا از مسائل ژئوفیزیکی چالشبرنگیز است. توموگرافی الکتریکی (ERT )، به عنوان یکی از موثرترین رهیافتهای ژئوفیزیکی برای به نقشه در آوردن لایه های زیرسطحی بر اساس تباین رسانندگی ویژه مواد قلمداد میشود. اندازه گیری های صحرائی در این روش غالبا به صورت دوبعدی و با هدف بررسی تغییرات جانبی و عمقی کمیتهای فیزیکی مقاومت ویژه الکتریکی و شارژپذیری مصالح زیر سطحی انجام میشود. یکی از موارد کاربرد برداشتهای ژئوفیزیکی تعیین مرز رولایه و سنگ بستر در ساختگاه های مهندسی مانند سدهای خاکی است. در مواردی که تباین رسانندگی رولایه و سنگ بستر کم باشد تعیین دقیق این مرز با کمک روشهای ژئوالکتریکی با عدم قطعیت بالایی روبه رو است. در این مطالعه، به بررسی کارایی توموگرافی مقاومت ویژه الکتریکی و پلاریزاسیون القائی از طریق برداشت چندین پروفیل موازی با هدف تصویرسازی مرز رولایه و سنگ بستر و تعیین احتمال نشت و فرار آب در تکیه گاه چپ سدخاکی گلال پرداخته میشود. با توجه به نتایج بدست آمده از آرایه های برداشت شده، بخشهای شارژپذیرمیتوانند در ارتباط با زون شیلی و نیز آهکهای مارنی حاوی پیریت باشد. همچنین به دلیل نزدیکی مقادیر شارژپذیری رولایه با دانه بندی در حد رس و سنگ کف آهکی با میان لایه های شیلی و مارنی، تغییرات مقاومت ویژه الکتریکی به عنوان عامل اصلی جهت تفکیک لایه های زیرسطحی از یکدیگر در نظر گرفته می شود. برای تفسیر بهتر مدلهای بدست آمده از داده های برداشت شده (ERT)، از اطلاعات زمین شناسی و همچنین گمانه های حفاری موجود در منطقه برای صحت-سنجی مقاطع ژئوالکتریکی مورد استفاده قرار میگیرند. بر اساس مدلهای منتج شده از داده های ژئوالکتریکی میتوان نتیجه گرفت که بررسیهای ژئوفیزیکی (توموگرافی الکتریکی)، به خوبی توانسته فروافتادگی موجود در منطقه مورد مطالعه و همچنین مرز رولایه و سنگ بستر را با توجه به محدودیتهای تفکیک پذیری تا حد قابل قبولی به تصویر درآورد و نتایج امید بخشی را در این مطالعات ارائه دهد.

کلیدواژه ها:

توموگرافی مقاومت ویژه الکتریکی (ERT) ، پلاریزاسیون القائی ، مرز رولایه و سنگ بستر ، سد خاکی