تاثیرآموزش اصول فعالیت بدنی و تغذیه سالم، با و بدون معلم تربیت بدنی دراجرای طرح کنترل وزن و چاقی (کوچ) دانش آموزان استان خراسان شمالی دربستر شبکه آموزشی دانش آموزی (شاد)

مطالعه حاضر به بررسی تاثیرآموزش اصول فعالیت بدنی و تغذیه سالم، با و بدون معلم تربیت بدنی دراجرای طرح کنترل وزن و چاقی (کوچ) دانش آموزان استان خراسان شمالی دربستر شبکه آموزشی دانش آموزی (شاد) می پردازد. بدین منظور، از میان ۱۸۴۵۱۱ دانش آموز ۷-۱۸ سال در همه مقاطع تحصیلی خراسان شمالی، اطلاعات قد و وزن ۱۵۴۱۶۵ دانش آموز در سامانه سناد آموزش و پرورش ثبت شد. این دانش آموزان به مدت ۱۴ هفته تحت مشاوره فعالیتهای ورزشی و نکات تغذیه ای توسط معلمان تربیت بدنی، مراقبین سلامت و آموزگاران پایه قرار گرفتند. در پایان ۱۴هفته، مجددا قد و وزن پس آزمون دانش آموزان در سامانه سناد ثبت شد. نمونه آماری به صورت هدفمند و از میان دانش آموزانی که اطلاعات قد و وزن آنها در سامانه سناد ثبت شده بود انتخاب گردید. پرسشنامه محقق ساخته پس از تایید روایی (با نظر ۸ نفر از متخصصان) و پایایی (α=۰/۷۷) از طریق مدیران مدارس و معلمان تربیت بدنی در اختیار دانش آموزان قرار گرفت. در نهایت، از میان ۳۵۰۰ پرسشنامه پر شده، ۱۰۰۸ پرسشنامه مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از آمار توصیفی، آزمون تی زوجی، تی تک نمونه ای و رگرسیون خطی در سطح معنیداری P<۰/۰۵ انجام شد. بنابر نتایج آزمون تی زوجی اجرای ۱۴ هفته طرح کنترل وزن و چاقی (کوچ) در بستر شبکه آموزشی دانش آموزی (شاد) موجب افزایش معنیدار شاخص توده بدنی در گروه های لاغر (P<۰/۰۰۱) و با وزن طبیعی (P<۰/۰۰۱)؛ در دختران (P=۰/۰۰۲) و پسران (P=۰/۰۰۰)؛ در کلیه مقاطع تحصیلی (P<۰/۰۰۵)؛ تحت آموزش زیاد نحوه انجام فعالیتهای ورزشی (P=۰/۰۰۰)، آموزش متوسط (P=۰/۰۰۰) و زیاد (P=۰/۰۰۱) اصول تغذیه سالم؛ در گروهی که فعالیت ورزشی نداشتند (P=۰/۰۳۴)، و یک ( (P=۰/۰۰۶، دو (P=۰/۰۳۹۰) و سه جلسه در هفته (P=۰/۰۱۶) فعالیت ورزشی داشتند؛ در گروه هایی که به ندرت (P=۰/۰۰۴) و یا یک بار در ماه (P=۰/۰۰۱) غذاهای آماده مصرف میکردند؛ در گروه هایی که به ندرت (P=۰/۰۴۲)، یک بار در ماه (P=۰/۰۰۱) و چند بار در ماه (P=۰/۰۳۵) ، نوشابه های گازدار مصرف میکردند؛ در گروه هایی که بهندرت (P=۰/۰۰۲) و یک بار در ماه (P=۰/۰۱۵) تنقلات مصرف میکردند، گردید. نتایج آزمون تی تک نمونهای نشان داد میانگین متغیر میزان آموزش اصول تغذیه سالم توسط معلم تربیت بدنی و مراقب سلامت (P=۰/۰۰۱)، میزان آموزش توصیه های مربوط به تغذیه سالم توسط آموزگار پایه (P=۰/۰۰۱)، میزان آموزش نحوه انجام فعالیتهای ورزشی در منزل توسط معلم تربیت بدنی (P=۰/۰۰۱)، میزان شناخت دانش آموزان از اصول تغذیه در اثر اجرای طرح کوچ (P=۰/۰۰۱) و میزان ترک عادتهای غذایی نادرست در اثر اجرای طرح کوچ (P=۰/۰۰۱) از میانگین به طور معنیدار بیشتر بود.نتیجهگیری: به نظر میرسد اجرای طرح کوچ در بهبود ترکیب بدن نقشی نسبی داشته است. طرح کوچ در حوزه آموزش فعالیت بدنی واصول تغذیه موثر عمل کرده و با توجه به دادههای به دست آمده در ترک عادتهای بد غذایی اثر داشته اما در تغییر سبک زندگی کم تحرکدانش آموزان به ویژه در شرایط کرونا تاثیر معنی داری نداشته است. به نظر می رسد، علت عدم تاثیر معنیدار اجرای طرح کوچ در بهبودBMI دانش آموزان دارای اضافه وزن و چاق همین سبک زندگی کم تحرک آنها بوده است. ضمن اینکه، با توجه به شرایط غیرحضوری ومجازی ارائه آموزشهای مربوطه، امکان کنترل کمی و کیفی اجرای این آموزهها توسط دانش آموزان میسر و امکانپذیر نبوده است.

کلیدواژه ها:

اثربخشی ، طرح کوچ ، دانشآموزان ، اضافه وزن و چاقی ، سامانه شاد ، راهکار