تعیین تناسب و قابلیت اراضی زراعی دیم با اصول آمایش محیطی (مطالعه موردی: زیرحوضه چهل گزی، استان کردستان)

منابع طبیعی تجدید شونده در هر کشور نقش مهمی در اقتصاد ملی و همچنین زیر بنای سایر فعالیت ها در عرصه های طبیعی می باشد، به طوری که مدیریت ناصحیح این منابع و الگوی نامناسب استفاده از سرزمین منجر به پیدایش بحران های محیط زیستی می شود. تلاش برای یک برنامه ریزی کلی در راستای بهره وری اصولی و متناسب با ویژگی های محیطی، به عنوان یک راهکار راهبردی در توسعه پایدار منابع طبیعی به شمار می رود. ازآنجایی که در کشور ما شیوه بهره برداری از زمین، به خصوص در ارتباط با اراضی کشاورزی، بر اساس استعداد و توانمندی منطقه صورت نمی گیرد؛ بنابراین این مطالعه به ارزیابی وضعیت اراضی زراعی دیم زیرحوضه چهل گزی در استان کردستان با توانمندی سامانه اطلاعات جغرافیایی جهت بررسی تطابق آنان با الگوها و دستورالعمل های پیشنهادی در تناسب سازی پرداخته است. در این راستا، معیارهایی همچون شیب، بارش، ارتفاع، راه های ارتباطی، فاصله از رودخانه و وضعیت آفتاب گیر بودن یا جهت شیب منطقه تهیه شد و میزان همسویی اراضی زراعی دیم با این الگو ها و دستورالعمل های پیشنهادی (معیارها)، تعیین شد. نتایج پژوهش بیانگر آن می باشد که از مساحت تقریبی ۹/۳۱۱۷ هکتاری کل اراضی زراعی دیم زیر حوضه چهل گزی، تنها ۴۳/۲۹ درصد از کل این اراضی دارای شرایط پیشنهادی لازم از لحاظ شیب، ارتفاع و فاصله از رودخانه و جاده به عنوان پارامترهای اصلی می باشد که خود بیانگر وضعیت نامناسب توسعه کشاورزی در این حوضه می باشد که بر مبنای این مطالعه، می توان به ارائه و توسعه الگو های ارزیابی تناسب سرزمین و اتخاذ تصمیمات مدیریتی در زمینه توسعه کشاورزی پایدار، همسو با منابع طبیعی پایدار، بر اساس واقعیت حاکم بر سیستم کشاورزی کشور ایران پرداخت.

کلیدواژه ها:

امنیت غذایی ، پتانسیل اراضی ، توسعه کشاورزی ، کشت پایدار ، مدیریت جامع حوزه های آبخیز