مبانی تاریخنگری در اندیشه مورخان شیرازی از سقوط دولت ایلخانی تا پایان تیموریان
محل انتشار: دو فصلنامه جستارهای تاریخی، دوره: 5، شماره: 1
سال انتشار: 1393
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 177
فایل این مقاله در 26 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد
- صدور گواهی نمایه سازی
- من نویسنده این مقاله هستم
استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:
شناسه ملی سند علمی:
JR_HISTUDY-5-1_002
تاریخ نمایه سازی: 30 خرداد 1401
چکیده مقاله:
این مسئله که چگونه اندیشه مورخان شیراز از سقوط ایلخانان تا پایان دوره تیموریان به انعکاس ویژگی های مهم اندیشه دینی سیاسی یعنی اندیشه دینی (خلافتمحوری) و اندیشه سرزمینی (ایرانمداری) در پرتو متون تاریخنگارانه پرداختهاند، محور مقاله حاضر را تشکیلمیدهد. روش پژوهش مناسب در ارتباط با مسئله فوق عبارت از تحلیل معناکاوانه از درون گزارههای تاریخی موجود در منابع تاریخنگاری است. دستاورد نهایی در تحلیل و ارزیابی مسئله در چند محور قابل طرح است: ۱. مورخان شیرازی در آثار خود «عدالتمحوری»، «رفع ظلم حاکمان» و «حفظ تمامیت ارضی» را اساس اندیشه قراردادهاند تا در پرتو منابع نوشتاری، ضمن حفظ حیات فرهنگی ایران، به بازتولید وحدت سرزمینی ایران در برابر تهدیدات زمانه بپردازند؛ ۲. این مورخان در آثار خود در خلا بهوجودآمده ناشی از سقوط مرکزیت دارالاسلام (بغداد) به جایگزینکردن «نظریه سلطنت» به جای «خلافت غایب» پرداخته و تمرکزگرایی را از طریق تاکید بر اشتراک دینی به عنوان مبنای تاریخنگاری خود مورد توجه قراردادند؛ ۳. در اثر غلبه رویکرد ترکیبی ایرانی اسلامی، عمده تاریخ در اندیشه این مورخان توجه و تاکید بر تاریخ «شاهان و پیامبران» است و بر این مبنا در صدد مشروعیتبخشی به حاکمان محلی هم برآمدند، زیرا وجود آنان برای رفع تهدیدات موثر بود و این کار را بهرغم منشا غیرایرانی حاکمان انجاممیدادند که حکومت متمرکز هویتبخش از هرجومرج و ناامنی و بیعدالتی بهتر بود؛ ۴. در این مقطع تاریخی، مورخان شیرازی آگاهانه بر وحدت معنایی واژه های «سلطان»، «امام»، و «خلیفه» تاکید داشتند و به بازتاب این مفاهیم در آثار خود پرداختند که این امر با توجه به جغرافیای فرهنگی شیراز به مثابه پایگاه مقاومت فرهنگی هویت ایرانی در برابر فرهنگ اقوام مهاجم اهمیت داشت. مورخان بر اساس اقتضائات تاریخی زمانه خود به بازتولید نظام سیاسی متمرکز به مثابه یکی از مولفههای سنتی سازنده هویت ایرانی و مبنایی جهت دفع خطرها پرداختند
کلیدواژه ها:
نویسندگان
محمدامیر احمدزاده
استادیار پژوهشکده تاریخ، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی