گونه شناسی عقلانیت در گفتمان علمی رضوی

«عقلانیت» بنیادی ترین مفهوم در حوزه اندیشه ورزی است. این مفهوم در دو نگرش دینی و غیردینی، از اهمیت شایان برخوردار است. عقلانیت، بر فرضی که غیردینی تفسیر گردد، در گفتمان رضوی «موهبت الهی» است که به نوع بشر اعطا شده و جوهر وجود او را تشکیل می دهد. عقلانیت دینی، اما مبتنی بر معارف قرآن و سنت است و از سوی عقلانیت وحیانی حمایت می شود. هدف مقاله، تبیین مفهوم عقلانیت و گونه شناسی آن در گفتمان های علمی(روایات عقل محور) رضوی است. در این تحقیق، آن دسته از روایات رضوی مورد خوانش قرارگرفته اند که مفاهیم «تعقل»، «تفکر» و «تعلم» را مورد بحث قرارداده اند. گونه های عقلانیت که از این روایات استنباط شده ، عبارتند از: عقلانیت فطری، عقلانیت علمی، عقلانیت دینی، عقلانیت عملی و عقلانیت اعتدالی. مهم ترین یافته های این طرح، شناسایی و تحلیل مفاهیم مختلف عقلانیت است که از این نوع روایات اصطیاد شده اند. عقلانیت مورد نظر روایات رضوی، اما عقلانیت جزئی نیست، بلکه سطح بالاتر، عمیق تر و اعم از آن، یعنی عقلانیت کلی/شهودی است که شامل عقل جزئی هم می شود. روش پژوهش، تحلیلی-توصیفی است.

کلیدواژه ها:

عقلانیت فطری ، عقلانیت دینی ، عقلانیت علمی ، عقلانیت عملی ، عقلانیت اعتدالی