سیاست کلبعلی خان کنگرلو نخجوانی در قبال حکومت آقامحمدخان قاجار (از هم‎‍گرایی تا واگرایی)

خاندان کنگرلو از حکمرانان محلی منطقه قفقاز بودند که متعاقب مرگ نادرشاه افشار در نخجوان قدرت یافتند. این خاندان تیره‎‍ای از ایل استاجلو بود و نخجوان از دوره حکمرانی شاه عباس اول صفوی، به یورت و مسکن آنان تبدیل شد. کنگرلوها جزء حکمرانان محلی ضعیف قفقاز محسوب می‎‍شدند و قلمرو آنان پیوسته به سبب نزاع و رقابت درون خاندانی، مورد مداخله و تجاوز دیگر حکام محلی قرار می‎‍گرفت. در آستانه تشکیل دولت قاجار، حکمرانی این خاندان با کلبعلی‎‍خان کنگرلو نخجوانی (حک:۱۲۰۲-۱۲۱۱ق./۱۷۸۸-۱۷۹۷م.) بود. این پژوهش درصدد پاسخ به این سوالات است: کلبعلی‎‍خان کنگرلو از اتخاذ سیاست همراهی با آقامحمدخان قاجار چه اهدافی داشت؟ چه عواملی در امتناع او از ادامه سیاست هم‎‍گرایی با حکومت ایران تاثیرگذار بود؟ این پژوهش بر آن است تا با تکیه بر نسخ خطی فارسی، اسناد آرشیو چاپی عثمانی و منابع تاریخ‎‍نگاری ایرانی و روسی، با روش توصیفی-تحلیلی، موضوع مدنظر را واکاوی کند. بررسی مواضع کلبعلی‎‍خان کنگرلو در برخورد با آقامحمدخان قاجار و شناخت سیاست‎‍های او در مناسبات با حکومت جدید قاجار از مسائل این تحقیق است. یافته‎‍های پژوهش حاکی از آن است که حفظ اصل حکمرانی مستقل خاندان کنگرلو، به مدد قدرت برتر و نداشتن شناخت از ماهیت حکومت جدید قاجار، اساس مناسبات هم‎‍گرایی او را تشکیل می‎‍داد. در مقابل، شناخت نسبی از سرشت رفتار سیاسی خان قاجار در برخورد خشن با مخالفان در قراباغ و گرجستان و پیشگیری از حذف حکمرانی خاندان کنگرلو از سوی آقامحمدخان قاجار، زمینه تغییر موضع او به قدرت برتر جدید یعنی روس‎‍ها را فراهم آورد.

کلیدواژه ها:

آقامحمدخان قاجار ، آذربایجان ، قفقاز ، کلبعلی‎‍خان کنگرلو ، نخجوان ، قراباغ