ارزیابی عوامل موثر بر سیل خیزی و میزان آسیب پذیری مناطق شهری (مطالعه موردی : کلان شهر شیراز)

حوادث طبیعی از قبیل سیل، زلزله، طوفان، رانش زمین و غیره همواره کشور ما را تهدید نموده و علی رغم پیشرفت های علمی در کشور هنوز آسیب پذیری آنها بطور چشمگیری کاهش پیدا نکرده است. یکی از خطرات بالقوه ای که همواره کشور ما را تهدید کرده و نسبت به زلزله نیز زیان های زیادی وارد ساخته، وقوع سیل است. سیل در واقع افزایش ارتفاع آب رودخانه و مسیل و بیرون زدن آب از آن و اشغال بخشی از دشت های حاشیه رودخانه می باشد که می تواند با غرقاب نمودن منطقه باعث وارد آمدن خسارات بر ساختمان و تاسیسات عمومی شده و تلفات انسانی و دامی به همراه داشته باشد. گزارشات و مدارک تاریخی موجود نشان می دهند که آبخیزهای جنوب ایران مخصوصا کلان شهر شیراز از استعداد بالائی در سیل خیزی برخوردار است. مقاله حاضر با هدف ارزیابی عوامل موثر بر سیل خیزی و میزان آسیب پذیری مناطق شهری با بهره گیری از روش مطالعه کتابخانه ای و اسنادی ضمن مروری بر مفاهیم سیل و سیلاب، حوزه های آبخیرداری و سیل خیز مناطق شهری در کلان شهر شیراز، با روش تحلیل محتوا به مطالعه و تحلیل عوامل موثر بر سیل خیزی، میزان آسیب پذیری شهرها، راه های مقابله و پیشگیری در جهت کاهش خسارات وارده ی ناشی از این حادثه طبیعی می پردازد.یافته ها و نتایج این بررسی نشان می دهد که از یک سو به دلیل قرار گرفتن شهر شیراز در بین ارتفاعات که عمدتا دارای ساختارهای آهکی و واحدهای مارنی غیرقابل نفوذ و یا با نفوذپذیری کم می باشند، و از سوی دیگر عوامل طبیعی چون بارش شدید و کوتاه، کم شدن پوشش گیاهی، جنس خاک و شیب زمین و همچنین عوامل انسانی چون دخالت و دستکاری مسیل ها و آبگذرها، اشغال مسیل ها و سیلابروها و حریم رودخانه ها نابود کردن پوشش گیاهی، تغییر کاربری اراضی و.. همگی موارد بسیار تاثیرگذار در سیلاب های شیراز بوده است. در نتیجه همانطور که اشاره کردیم عامل بازدارنده ی اصلی سیلاب در اکثر شهرهای کشور بخصوص شهر شیراز پوشش مرغوب گیاهی و جنگلی است، در نتیجه باید همگی در حفظ و پایداری این منابع کوشا باشیم، همچنین باید بدانیم سیلاب سایر استان ها نیز زنگ خطری برای همه ما است پس تجاوز بسیاری به مسیر رودخانه و روان آب ها ، برداشت بی رویه و بی برنامه شن و ماسه از بستر رودخانه ها ، همگی باعث می شوند در آینده خسارات هایی متوجه ی بافت شهر شود.

کلیدواژه ها:

سیلاب ، عوامل سیل خیزی ، آسیب پذیری شهرها ، کلان شهر شیراز.