الگوی اشتغال بانوان در گفتمان انقلاب اسلامی: بررسی و ترسیم هسته های گفتمانی از منظر آیت الله خامنه ای

اشتغال زنان، امکان یا اتباع آن، پس از پیروزی انقلاب اسلامی برای زنان درون گفتمان انقلاب و همچنین، برای منتقدان بیرونی آن یک مسئله­ی جدی و سوال بر انگیز بوده است. مقاله­ی حاضر با تمرکز بر اعلام مواضع، سخنرانی­ها و آثار آیت الله خامنه ای به احصاء هسته های گفتمانی در عدم یا تجویز اشتغال برای زنان و همچنین، حدود وثغور متصور برای آن می پردازد. گفتمان انقلاب اسلامی در حوز­ی اشتغال زنان و به طور مشخص صورت بندی آن از منظر آیت الله خامنه ای از جهاتی با گفتمان مدرن در تطابق است و از جهاتی تفاوت­ها یا حتی تناقضات آشکاری دارد که یک سبک زندگی متفاوت را برمی سازد. به لحاظ نظری مطالعه­ی حاضر با تکیه بر نظریه­ی الگوی سوم زنانگی آیت الله خامنه ای و به جهت روش شناسی با استفاده از تحلیل گفتمان با رویکرد لاکلا و موف (۲۰۰۱)، ضمن جمع آوری داده به روش کتابخانه ای، هسته های گفتمانی مربوطه را مشخص می کند. نتیجه­ی این پژوهش نشان می دهد؛ از نظر آیت الله خامنه ای اشتغال زنان نه تنها امری مذموم نیست؛ بلکه اشتغال و کنش اجتماعی امری لازم برای پیشرفت جامعه­ی اسلامی به حساب می آید. پنج هسته­ی اصلی بازشناسایی شده در این باب، دغدغه­ی ایشان برای تکامل زن همزمان در سطوح فردی، خانوادگی و اجتماعی را نشان می دهد. این هسته های گفتمانی بدین شرح اند: اشتغال به مثابه­ی یک مصداق حقوق انسانی، توافق بلکه لزوم اشتغال زنان معطوف به حفظ سلامت و عزت ایشان، حفظ شئون معنوی و روحی مناسب زنان در اشتغال از جمله خصلت­های عفت و شرافت، تعادل نقش­های خانوادگی اعم از همسری، مادری و تربیت فرزندان و نقش پذیری اجتماعی و نهایتا، عدم اختلاط و مردانگاری در اشتغال زنان. گفتمان احصاء شده، نشانگر عدم اصالت منطق مدرن و فردگرایانه­ی صرف و برابری جنسیتی به معنای شباهت مطلق زن و مرد در عرصه­ی اشتغال است که اساس نگاه های فمینیستی و غربی را تشکیل می دهند.

کلیدواژه ها:

انقلاب اسلامی ، آیت الله خامنه ای ، گفتمان ، اشتغال زنان ، خانواده ، برابری جنسیتی