توسعه دوچرخه سواری معلولین، یک ضرورت فراموش شده در فضاهای شهری ایران

مقدمه: افراد معلول همزمان با افزایش سن با مشکلات فراوانی روبرو هستند. به جز مشکلات مربوط به فرصت های شغلی و درآمد پایین، کم تحرکی یکی از بزرگترین مشکلات افراد معلول محسوب می شود. حدود ۵۷ درصد افراد معلول دچار مشکلات کم تحرکی می باشند( کلیتون و همکاران ، ۲۰۱۷ ). دوچرخه سواری می تواند مزایای قابل توجهی در زمینه های سلامتی از جمله بهبود آمادگی جسمانی و حفظ سلامتی نصیب شهروندان معلول کند. اما با این حال استفاده از دوچرخه سواری غالبا نابرابر است و همه جوامع و گروه ها به خصوص افراد دارای معلولیت به طور یکسان از آن بهره مند نیستند و این قضیه می تواند باعث پایین آمدن کیفیت زندگی آن ها شود ( اندروز و همکاران ، ۲۰۱۸ ). با توجه به آمارهای سازمان بهداشت جهانی، ۱۵ درصد از جمعیت جهان،(بیش از ۱ میلیارد نفر)، با نوعی از معلولیت زندگی می کنند. در کشور ما نیز بیش از یک میلیون نفر دچار انواع معلولیت ها هستند که سالانه ۴۰۰۰۰ نفر به این جمعیت معلول افزوده می شود( اسعدی و همکاران، ۱۳۹۸). با وجود فواید بی شمار دوچرخه سواری، اما افراد معلول در ایران کمتر به این موضوع علاقه نشان داده اند و یا به نوعی از آن محروم بوده اند. از آنجایی که مطالعه ی خاصی در زمینه دوچرخه سواری افراد معلول در ایران صورت نگرفته است، مقاله حاضر چالش های زیرساختی و نیازهای شهروندان معلول در زمینه استفاده آسان از دوچرخه را در فضای شهری را مورد بررسی قرارد داده و برای توسعه آن پیشنهادات و راهکارهایی ارائه داده است. روش شناسی: روش تحقیق پژوهش حاضر « توصیفی - تحلیلی » بود. جمع آوری داده ها با استفاده از اسناد کتابخانه ای و مقالات مرتبط با موضوع انجام گرفت.یافته ها: هر چند مدتی است که جنبش مناسب سازی فضاهای عمومی شهری در چارچوب مصوبات و قوانین ملی مورد توجه قرارگرفته است. یکی از این موارد قوانین حمایت از حق معلولان مصوب سال ۱۳۹۶ می باشد که در آن به"مناسب سازی معابر، اماکن، و فضاهای عمومی شهری و روستایی و وسایل حمل و نقل و ارتباط جمعی به طوری که افراد دارای معلولیت قادر باشند آزادانه و بدون خطر در محیط پیرامون خود حرکت کنند" (سایت رسمی مجلس شورای اسلامی) اشاره شده، ولی با این حال به طور خاص توجهی به مسئله دوچرخه سواری افراد معلول در معابر و فضاهای شهری کشورمان نشده است. تعدادی از منابع خارج از کشور به این موضوع پرداخنه اند. ۵۶ سند که به بررسی موضوع دوچرخه های شهری و معلولیت پرداخته اند تعداد زیادی از آن ها به غیر استاندارد بودن چرخه های شهری اشاره کرده اند. همچنین با توجه به این اسناد، دوچرخه و چرخه های غیراستاندارد بسیاری وجود دارد که مطابق با نیازهای شهروندان معلول نیست( اندروز و همکاران، ۲۰۱۸ ). همچنین عدم دسترسی به پارکینگ های استاندارد و امن از جمله مشکلات گسترش دوچرخه سواری معلولان ذکر شده است( کلیتون و همکاران ، ۲۰۱۷).بحث و نتیجه گیری: هدف پژوهش حاضر که به صورت تحلیلی انجام گرفت، ضرورت توجه به توسعه دوچرخه سواری شهروندان معلول در فضاهای شهری را مورد بررسی قرار داد. در این بررسی نیازهای دوچرخه سواران معلول در ارتباط با زیرساخت های موجود در فضاهای شهری مورد توجه قرار گرفت. به نظر می رسد دوچرخه ها و انواع چرخه ها ی مناسب با اهداف حمل و نقل افراد معلول در فضاهای شهری وجود ندارند. با نگاهی به اسناد و یافته های موجود و تجارب دوچرخه سواران معلول می توان دریافت که ابعاد مربوط به گسترش استفاده معلولان از دوچرخه در سطح معابر شهرها همچنان یک مسئله ی جدی است و برای رفع این مشکلات در عمل نیاز به اقدامات اصلاحی می باشد. این مطالعه می تواند یک تلنگر جدی برای مسوولان کشوری و جامعه تحقیقاتی برای بررسی بیشتر در زمینه ترویج و توسعه دوچرخه سواری معلولان باشد. در پایان ایجاد دانش و یادگیری دوچرخه سواری در افراد معلول، توسعه طراحی های گوناگون در ساخت انواع چرخه ها و دوچرخه ها، و ایجاد زیرساخت های متناسب با انواع مختلف چرخه و دوچرخه ها و نیازهای خاص دوچرخه سواران معلول پیشنهاد می گردد.

کلیدواژه ها:

توسعه ، دوچرخه سواری معلولین ، فضاهای شهری