ارزیابی صفات زراعی و فنولوژیک لاین های امیدبخش کلزا در منطقه سیستان

چکیده مبسوط مقدمه و هدف: به منظور افزایش ترغیب کشاورزان برای کشت ارقام آزادگرده ­افشان کلزا، باید ارقام جدید با عملکرد مطلوب معرفی شوند. همچنین با توجه به اثرات ناشی از تغییر اقلیم، افزایش دما، فرا رسیدن زودهنگام گرما و تشدید تنش خشکی انتهای فصل در مناطق گرم و خشک، ضرورت دارد تا علاوه بر عملکرد بالا به صفاتی چون زودرسی در شناسایی ژنوتیپ­های مطلوب کلزا توجه شود. بر همین اساس، هدف این تحقیق شناسایی لاین­های مطلوب پرمحصول و سازگار با اقلیم گرم و خشک می­ باشد. مواد و روش ­ها: به منظور بررسی خصوصیات زراعی لاین­های امیدبخش بهاره کلزا، آزمایشی با ۲۱ لاین بهاره در منطقه سیستان در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی ۱۴۰۰-۱۳۹۹ انجام پذیرفت. یافته­ ها: بررسی تجزیه واریانس، اختلاف معنی­ داری را از نظر صفات روز تا پایان گلدهی، ارتفاع بوته، تعداد شاخه در بوته، تعداد خورجین در شاخه­ های فرعی، تعداد خورجین در ساقه اصلی، تعداد کل خورجین در بوته، طول ساقه اصلی، عملکرد و عملکرد بیولوژیک در بین لاین­های مورد بررسی نشان داد. بررسی وراثت­ پذیری عمومی نشان داد که صفات فنولوژیک بیشتر تحت تاثیر عوامل محیطی بوده ­اند؛ در حالی که صفات کمی عملکرد و اجزای آن بیشتر تحت تاثیر عوامل ژنتیکی بوده­ اند. همچنین، صفات تعداد شاخه در بوته، تعداد خورجین در ساقه اصلی و عملکرد دانه به ترتیب بیشترین مقادیر ضرایب تنوع ژنتیکی را داشتند. علاوه بر این، صفات تعداد خورجین در ساقه اصلی، ارتفاع بوته، طول ساقه اصلی، تعداد خورجین در بوته، تعداد شاخه در بوته، عملکرد دانه، روز تا پایان گلدهی و عملکرد بیولوژیک به ترتیب بیشترین وراثت­پذیری عمومی را در بین صفات مورد بررسی داشتند. از نظر عملکرد دانه، لاین G۹ (SRL-۹۹-۱) دارای بیشترین عمکرد با مقدار ۲۹۹۲ کیلوگرم در هکتار بود. این لاین با رقم شاهد RGS۰۰۳ اختلاف معنی ­داری را نشان داد. همچنین لاین­های  G۱۱ (SRL-۹۹-۹)، G۲ ( SRL-۹۹-۲)، G۱ (SRL-۹۹-۱)، رقم دلگان،  G۱۸(SRL-۹۹-۱۶)، G۲۰ (SRL-۹۹-۱۸)، G۲۱  SRL-۹۹-۱۹)) و G۱۳ ( SRL-۹۹-۱۱)  به ترتیب در رتبه­ های بعدی از نظر عملکرد بودند. همچنین در این مطالعه با استفاده از روش­های مختلف آماری از جمله تجزیه به مولفه­ های اصلی و تجزیه خوشه ­ای، لاین­ها بر اساس صفات مورد بررسی گروه ­بندی شدند. نتیجه­ گیری: در این مطالعه تعداد ۸ لاین با خصوصیات مطلوب شناسایی شد. لاین­های برتر شناسایی شده از نظرعملکرد و اجزای آن در این مطالعه در صورت ادامه روند برتری در آزمایشات سازگاری می­ توانند به عنوان لاین­های جدید سازگار با مناطق گرم معرفی شوند.

کلیدواژه ها:

Oilseed rape ، Promising lines ، Sistan region ، Yield ، عملکرد ، کلزا ، لاین های امید بخش ، منطقه سیستان