تجلی عارفانه ی طب و تزکیه در دیوان شمس

سال انتشار: 1401
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 224

فایل این مقاله در 30 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_JBASH-14-1_010

تاریخ نمایه سازی: 8 خرداد 1401

چکیده مقاله:

تجلی عارفانه ی طب و تزکیه در دیوان شمس خدیجه سادات طباطبایی*سیدحسن طباطبایی **عبدالله حسن زاده میرعلی*** چکیدهیکی از دانش­هایی که در متون ادب فارسی بازتاب زیادی داشته، طب است. مولوی ازجمله شاعرانی است که در دانش­های مختلفی صاحب اطلاع است و تردیدی نیست که آگاهی­های پزشکی نیز مانند بسیاری از درس­خواندگان دنیای قدیم داشته؛ اما به هیچ وجه این آگاهی­ها را به شکل تصنعی و فضل فروشانه در آثارش منعکس نکرده است. در این پژوهش سعی شده با توجه به مفردات گیاهی، گزاره­های پزشکی و گیاهان دارویی به کار رفته در دیوان شمس، نشان داده شود که مولانا به چه میزان و برای چه مقاصدی از مضامین، ترکیبات و اصطلاحات طبی  سود جسته است؟ هدف اصلی این پژوهش، آسان تر کردن فهم پیچیدگی های متون کهن و تصحیح آن ها و حل تسامحات معنایی اصطلاحات پزشکی است. درواقع مولانا فقط قصد بیان مفاهیم طبی یا پزشکی سنتی را در دیوان شمس ندارد؛ بلکه همان گونه که از شیوه­های عرفانی او پیداست، اصطلاحات پزشکی را وسیله­ای برای ابراز آرا و عقاید و اندیشه­های خود قرار می­دهد؛ بنابراین علم طب و ابزار آلاتی را که زمانی در درمان بیماری­ها کاربرد داشته، با مفاهیم معنوی آمیخته و درنهایت علوم پزشکی را با عوالم روحانی و معنوی در جهت بیان اندیشه­های عرفانی و اخلاقی خود، عجین کرده و به منظور سلامت روحی، برای عروج از بعد جسمانی به درجه ی روحانی و معنوی بهره جسته است.واژه های کلیدی: داروها، دیوان شمس، روش های درمانی، مضامین طبی و مولانا. * کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی (آموزش و پرورش سمنان) sadattabatabaee@gmail.com (نویسنده ی مسئول)** استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه سمنان shtabataba@semnan.ac.i*** دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه سمنان a.hasanzadeh@semnan.ac.ir تاریخ دریافت مقاله: ۱۶/۱/۱۴۰۰               تاریخ پذیرش مقاله: ۱۶/۵/۱۴۰۰ 

کلیدواژه ها:

داروها ، دیوان شمس ، روشهای درمانی ، مضامین طبی و مولانا

نویسندگان

خدیجه سادات طباطبایی

کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی (اداره آموزش و پرورش سمنان) معاون آموزشی/

سید حسن طباطبایی

استادیاز زبان و ادبیات فارسی دانشگاه سمنان

عبدالله حسن زاده میرعلی

دانشیار گروه زبان وادبیات فارسی دانشگاه سمنان

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • قرآن مبین. (۱۳۸۰). ترجمه، توضیح و تفسیر فشرده ی قرآن ...
  • آخوندزاده، شاهین. (۱۳۷۹). دایره­المعارف گیاهان دارویی. تهران: ارجمند ...
  • ابوالقاسمی، مریم. (۱۳۹۲). اصطلاحات و مفاهیم عرفانی دیوان شمس. تهران: ...
  • ابوعلی­سینا. (۱۳۷۰). قانون در طب. ترجمه ی عبدالرحمن شرفکندی (هه­ژار)، ...
  • (۱۳۹۲). قانون در طب. ترجمه ی عبدالرحمن شرفکندی (هه­ژار)، ج ...
  • الگود، سیریل. (۱۳۷۱). تاریخ پزشکی در ایران و سرزمین­های خلافت ...
  • النجفی­الجواهری، محمدحسن. (۱۲۶۲). جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام. ترجمه ...
  • انوری، حسن. (۱۳۸۲). فرهنگ فشرده ی سخن. تهران: سخن ...
  • بغدادی، ابن بطلان، (۱۳۵۰). تقویم­الصحه، مترجم نامعلوم، تصحیح غلامحسین یوسفی، ...
  • بهمنی مطلق، یدالله؛ تونی، محمدرضا. (۱۳۹۲). «واژه­های دارویی و درونمایه­های ...
  • جرجانی، سیداسماعیل. (۱۳۵۵). ذخیره ی خوارزمشاهی. چاپ عکسی از روی ...
  • (۱۳۶۹). خفی علایی. به کوشش علی اکبر ولایتی و محمود ...
  • حیدری، حسن؛ رحیمی، یدالله. (۱۳۹۴). «مفهوم خاموشی در غزلیات شمس». ...
  • رامپوری، غیاث­الدین محمد. (۱۳۶۶). غیاث­اللغات. به کوشش منصور ثروت، تهران: ...
  • زاوش، محمد. (۱۳۷۵). کانی­شناسی در ایران قدیم. تهران: پژوهشگاه علوم ...
  • زرگری، علی. (۱۳۷۴). گیاهان دارویی. ج ۱-۴، تهران: دانشگاه تهران ...
  • زنجانی، برات؛ اسعدی، مریم­السادات. (۱۳۸۱-۱۳۸۰). «تجلی طب در ادبیات کهن». ...
  • شمیسا، سیروس. (۱۳۸۷). فرهنگ اشارات. ج ۱، تهران: میترا ...
  • شحاته، عبدالله محمد. (۱۹۸۸). ارکان الاسلام. ج۱، مصر، قاهره: الهیئه ...
  • صفا، ذبیح­الله. (۱۳۶۶). تاریخ ادبیات ایران. ج ۱، تهران: فردوس ...
  • صلاحی­مقدم، سهیلا؛ آقایانی­چاوشی، لیلا. (۱۳۹۴). «حکمت­های باده ی عرفانی با ...
  • عقیلی خراسانی، سیدمحمدحسین. (۱۳۷۴). مخزن­الادویه. تهران: آموزش انقلاب اسلامی ...
  • فردوسی، ابوالقاسم. (۱۳۷۹). شاهنامه. بر اساس چاپ مسکو، به کوشش ...
  • فرهنگ فشرده ی پزشکی آکسفورد. (۱۳۷۵). ترجمه ی مصطفی مفیدی، ...
  • قلی­زاده، حیدر؛ خوش­سلیقه، محبوبه. (۱۳۸۹). «باده و می و تعابیر ...
  • کلاهدوزان، اکبر. (۱۳۸۳). «سیره ی پزشکان در ادبیات فارسی». طب ...
  • گرجی، مصطفی؛ قاسم زاده، سیدعلی. (۱۳۸۷). «چهره ی واقعی مولانا ...
  • گلشنی، اکرم. (۱۳۹۱). طب و مضامین طبی و بازتاب آن ...
  • گوهرین، سیدصادق. (۱۳۷۴). فرهنگ لغات و تعبیرات مثنوی. دوره ی ...
  • مباشری، محبوبه. (۱۳۸۹). فرهنگ اجتماعی عصر مولانا. تهران: سروش ...
  • مجلسی، محمدتقی (۱۴۰۴ق). بحارالانوار. ج ۱۴، بیروت: موسسه ی الوفا ...
  • معین، محمد. (۱۳۸۸). فرهنگ فارسی. تهران: نامن ...
  • مولوی، جلال­الدین محمد. (۲۵۳۵ شاهنشاهی). کلیات شمس یا دیوان کبیر. ...
  • (۱۳۸۰). مثنوی معنوی. تصحیح عبدالکریم سروش، تهران: علمی فرهنگی ...
  • میرحیدر، حسین. (۱۳۷۵). معارف گیاهی. دوره ی ۸ جلدی، تهران: ...
  • نجم­آبادی، محمود. (۱۳۷۱). تاریخ طب در ایران. ج۱، تهران: دانشگاه ...
  • نظری­چروده، احمدرضا. (۱۳۹۴). «جلوه­های می در غزلیات شمس». مجموعه مقالات ...
  • هروی، موفق­الدین ابومنصور علی. (۱۳۷۱). الابنیه عن حقایق الادویه. به ...
  • همتیان، محبوبه؛ مشاوری، زهره. (۱۳۹۳). «مبانی شرح­نویسی بر متون ادبی». ...
  • نمایش کامل مراجع