ارزیابی دینامیک برخان های بند ریگ کاشان در بازه زمانی ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۹

برخان ها از فعال ترین لندفرم های تراکمی در مناطق خشک می باشند و با توجه به میزان جابجایی آن ها، می توانند سهم بسزایی در زندگی ساکنان مناطق خشک و خلق مخاطرات محیطی داشته باشد. بنابراین با توجه به نقش برخان ها در انتقال ماسه های روان به سکونتگاه ها، هدف این تحقیق شناخت میزان حرکت برخان های واقع در جنوب غربی کاروانسرای تاریخی مرنجاب می باشد چرا که حرکت این برخان ها می تواند دسترسی به این منطقه را برای گردشگران مشکل سازد. جهت انجام این پژوهش، ۱۱ برخان از شمال بند ریگ کاشان انتخاب و با انجام بازدیدهای میدانی، استفاده از آرشیو تصاویر گوگل ارث و روش میله کوبی در سال ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۹، فاکتورهای مربوط به جابجایی برخان ها، در دوره های زمانی مختلف بررسی و اندازه گیری شد. نتایج پژوهش نشان می دهد سرعت متوسط جابجایی برخان های منتخب ۶/۷ متر در سال با دامنه تغییرات بین ۵/۵ تا ۵/۸ متر می باشد و نرخ جابجایی در سه مقطع زمانی، بیانگر افزایش میزان جابجایی در دوره زمانی جدیدتر نسبت به دو دوره قبل از آن می باشد. بررسی و تحلیل ارتباط حجم با میزان حرکت برخان ها در آزمون همبستگی پیرسون از وجود همبستگی بسیار ضعیف منفی بین حجم و میزان حرکت برخان های منتخب حکایت دارد و شاخص پایایی نیز بیانگر ناپایداری و حرکت برخان های مورد مطالعه می باشد. در نهایت با توجه به دینامیک نسبتا بالای برخان های این منطقه مهم گردشگری، پیشنهاد می شود در مباحث مربوط به تثبیت ماسه های روان، به برخان ها توجه ویژه ای شود به خصوص که با توجه به شکل خاص برخان ها می توان جهت حرکت آن ها را به راحتی مشخص نمود.

کلیدواژه ها:

تپه های ماسه ای ، ماسه های روان ، برخان ، شاخص ناپایداری ، بند ریگ کاشان