الویت بندی سیل خیزی زیرحوضه های شهری با استفاده از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی و تحلیل سلسله مراتبی فازی

نقشه های الویت بندی پتانسیل سیل خیزی می توانند ابزار مناسبی برای برنامه ریزی های شهری در آینده باشند و به مدیران شهری کمک می کند که تا با صرف حداقل انرژی و بودجه، بیشترین خدمات شهری را به شهروندان ارائه دهند. هدف این پژوهش تعیین زیرحوضه های با بیشترین ظرفیت تولید رواناب شهرستان هوراند با استفاده از مدل فرآیند تحلیل سلسله مراتبی و مدل تحلیل سلسله مراتبی فازی، با استفاده از انتخاب ۱۶ معیار فیزیوگرافی حوزه آبخیز شامل ارتفاع بیشینه، اختلاف ارتفاع، شیب، مساحت، محیط، طول حوضه، ضریب شکل، عرض و طول مستطیل معادل، ضریب کشیدگی، تراکم زهکشی، مجموع طول آبراهه، ضریب فشردگی، طول بزرگترین آبراهه، زمان تمرکز و ارتفاع متوسط حوضه بود. در مرحله بعد بر اساس ماتریس مقایسه زوجی وزن معیارهای تصمیمگیری در نرم افزار اکسپرتچویس با نرخ ناسازگاری ۰/۱ محاسبه و با استفاده از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی، توسط مدل منطق فازی فرآیند فازی سازی آنها انجام شد. در نهایت همپوشانی لایه ها با استفاده از عملگر فازی جمع جبری (SUM) در نرم افزار Arc Map ۱۰.۴.۱ نقشه های مربوط به الویت بندی زیر حوضه ها استخراج شد. بعد از حصول نقشه های نهایی مدل فرآیند تحلیل سلسله مراتبی و فرآیند تحلیل سلسله مراتبی فازی، به ۵ دسته مختلف شامل پرخطر، نسبتا پرخطر، خطرمتوسط، خطر نسبتا متوسط، خطرکم و بی خطر طبقه بندی شد. نتایج به دست آمده از مدل فرآیند تحلیل سلسله مراتبی نشان داد که زیر حوضه یک با وزن ۰/۲۳ در طبقه پرخطر و زیرحوضه شش با وزن ۰/۱۲ در طبقه بی خطر قرار گرفته است و تقریبا ۳۴ درصد سطح شهرستان در طبقه خطر سیل خیزی پرخطر و نسبتا پرخطر و ۲۵ درصد حوضه در طبقه خطر سیل خیزی متوسط و نسبتا متوسط قرار گرفته است و همچنین نتایج به دست آمده در فرآیند تحلیل سلسله مراتبی فازی نشان داد که زیرحوضه ۴ با وزن ۰/۷۹ در طبقه پرخطر و زیرحوضه یک با وزن ۰/۴۷ در طبقه بی خطر بوده و تقریبا ۳۵ درصد سطح شهرستان در طبقه سیل خیزی پرخطر و نسبتا پرخطر و ۳۰ درصد حوضه در طبقه خطر سیل خیزی متوسط و نسبتا متوسط قرار گرفت. در این تحقیق با توجه به اینکه تحلیل سلسله مراتبی فازی بر خلاف تحلیل سلسله مراتبی به جایاعداد ثابت برای قضاوت، از اعداد فازی استفاده می کند به همین دلیل استدلال در منطق فازی دقیق تر است در این تحقیق مدل فازی به عنوان مدل دقیق برای استدال و ارزیابی پتانسیل سیل خیزی زیرحوضه های شهرستان هوراند انتخاب شد.

کلیدواژه ها:

پتانسیل سیل خیزی ، منطق فازی ، مقایسات زوجی ، الویت بندی ، فاکتور فیزیوگرافی