تاثیر آتش سوزی بر پوشش گیاهی و برخی خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک (مطالعه موردی: مراتع ورچشمه توسمال مازندران)

آتش سوزی از مهم­ترین عوامل بوم شناختی است که می تواند عملکرد بوم سامانه طبیعی را تغییر دهد. رویش گیاهان به خاک وابسته است و آتش­ سوزی می تواند تغییرات مختلفی را در آن ایجاد کند. در این پژوهش، به منظور بررسی اثر آتش ­سوزی بر خاک و پوشش­ گیاهی، دو مرتع آتش­ سوزی شده و شاهد (هرکدام به مساحت ۳۷ هکتار) با در مراتع ورچشمه توسمال کیاسر استان مازندران انتخاب شد و در هر رویشگاه نمونه­ برداری از پوشش گیاهی و خاک به­روش منظم-تصادفی انجام شد. در هر دو رویشگاه ۱۰ پروفیل حفر و نمونه­ برداری از عمق ۱۵-۰ و ۳۰-۱۵ سانتی­متری انجام شد. جهت برداشت داده­ های پوشش گیاهی از۳۰ پلات مربعی شکل یک متر مربع استفاده گردید. خصوصیات گیاهی شامل فرم حیاتی، تنوع زیستی و خصوصیات خاک شامل رطوبت، بافت، هدایت الکتریکی، اسیدیته، کربن آلی، آهک، نیتروژن، فسفر، پتاسیم تعیین شد. نتایج حاصل از فرم­های زیستی در مراتع شاهد و آتش سوزی شده نشان داد که بر اثر آتش­ سوزی گونه های چندساله مناطق آتش سوزی شده در مقایسه با شاهد به میزان ۳۳/۱۵ درصد کاهش یافتند. درحالی­که اثر معنی ­داری بر گونه­ های یک­ساله و دوساله نداشت. نتایج حاصل از اثر آتش ­سوزی بر تنوع گونه ­ای کل نشان داد که شاخص­ های تعداد گونه، تنوع سیمپسون، شانون، غنای مارگالف و منهینیک به ترتیب ۶۶/۶۶، ۴۵/۶، ۵۷/۹۲، ۶۷/۷۴ و ۴۹/۱۲ درصد کاهش یافتند درحالی­که آتش فاقد اثر معنی ­داری بر شاخص یک­نواختی بود. نتایج حاصل از آزمایشات خاک نشان داد که درصد شن و سیلت، پتاسیم قابل جذب خاک، فسفرقابل جذب، نیتروژن خاک، آهک،کربن، ماده آلی، اسیدیته خاک و هدایت الکتریکی در تیمار آتش سوزی شده به طور معنی ­داری افزایش یافت. اما درصد رس و درصد رطوبت خاک در مناطق سوخته شده در مقایسه با شاهد روند کاهشی را نشان داد.

کلیدواژه ها:

Fire ، Redundancy analysis ، Species variety ، Rangeland ، آتش سوزی ، تجزیه کاهشی ، تنوع گونه ای ، مراتع