معانی ثانوی جمله های پرسشی در اشعار پروین اعتصامی

جمله از­ نظر صورت به شکل­های خبری، پرسشی و امری به­کارمی­رود؛ اما از­ نظر معنا، می توان برای هر­یک از این جمله­ها، معنایی خاص و متفاوت در­نظر­گرفت. بحث معانی ثانوی و یا معانی چندگانه یک جمله از قدیم مورد نظر علمای بلاغت به­ویژه در حوزه علم­ معانی بوده است. در قرون اولیه ­­اسلامی روی معانی ثانوی جملات سه گانه فوق بحث های فراوانی­شده است. در دوره جدید نیز در کاربردشناسی به این امر بسیار پرداخته شده­است. در این پژوهش، اشعار پروین ­اعتصامی از منظر معانی ثانوی جملات پرسشی بررسی شده اند. پرسش این تحقیق آنست که جملات پرسشی دیوان پروین، چه معانی ثانویه ای دارند، تا مشخص گردد ظرفیت جملات پرسشی در زبان فارسی و در بافت ادبی چه مقدار است. بررسی داده­ها نشان  ­می­دهد که از مجموع ۶۳۹ جمله پرسشی دیوان او، ۳۴ جمله با پرسش واقعی و بقیه در معنای ثانوی به کار رفته اند و جملات پرسشی با معنای ثانوی نیز، مجموعا ۲۹ معنی ثانوی را بیان می کنند که بیشترین به استفهام انکاری و کم­ترین به حسرت و شمول ­حکم اختصاص دارد؛ بیان چندین معنای ثانوی در یک جمله، بطور همزمان نیز در آثار وی بسیار یافت می شود. این بررسی نشان می دهد که با وجود متفاوت بودن دوره زمانی و زن بودن شاعر، متن ادبی بررسی شده، همانند متون ادبی دیگر بزرگان ادب فارسی، تمایل بیشتری به کاربرد جمله­های پرسشی در معنای ثانویه دارد و بافت ادبی ظرفیت استفاده از جمله پرسشی در معانی ثانوی را تشدید می کند.

کلیدواژه ها:

پروین اعتصامی ، جمله های پرسشی ، کاربردشناسی ، علم معانی ، معانی ثانوی