آداب عیاری به مثابه ارزش اخلاقی در سمک عیار

برای اخلاق تعریف هایی ارائه شده است که هدف اصلی از آن دستیابی به موفقیت است. نقش اخلاق در زمینه رابطه با دیگران بسیار مهم است و به همین علت تعلیم هایی به انسان داده شده است که این تعلیم ها می تواند از جانب گروه خاصی از افراد جامعه از جمله شاعران و نویسندگان باشد. اخلاق از دیر باز و در عصرهای مختلف در ادبیات فارسی به خصوص در قصه های عامیانه جایگاه ویژه ای داشته است. «سمک عیار» از آثار ادبی قرن ششم، یکی از اینگونه داستان های بلند و حماسه های عامیانه است و ظاهرا کهن ترین قصه عیاری برجای مانده است. در این مقاله بر آن هستیم تا بدانیم کاربرد مفاهیم و ارزش های اخلاقی فردی که همان تهذیب نفس است در این داستان تا چه حد است؟ به نظر می رسد، قصه «سمک عیار» با توجه به نوع زندگی و جامعه مربوط به دوره خود به خوبی از مفاهیم اخلاقی بهره مند است و با کمی دقت می توان حضور اخلاق نیکو را در این داستان احساس کرد. از آنجایی که راز پیروزی و محبوبیت «سمک عیار» در تمامی شهرها به دلیل جوانمردی های اوست و به گفته وی همه اینها به خاطر نام است نه نان؛ این داستان علاوه بر زیبایی و ساده بودن، نشان میدهد که در عرصه نثر فارسی با عنوان اخلاقی برجسته مواجه است. این داستان اهل هنر و ادب را هشدار میدهد و بر حذر میدارد که مبادا گوهر پاک انسان به اخلاق قبیح و نکوهیده روی آورد و از اخلاق زیبا و پسندیده دوری کند. نکته دیگر اینکه سرچشمه این اخلاق نیکو را در ادیان و آیین های ایران باید جست و جو کرد و بدانیم که در ادیان ملی و دینی ما جایگاه ویژه ای دارد.

کلیدواژه ها:

فضایل اخلاقی ، سمک عیار ، جوانمردی ، قصه عامیانه ، آیین ملی و دینی