مقایسه رواناب و رسوب سازندهای گچساران و آغاجاری تحت شبیه سازی باران در کاربری های مختلف اراضی

تولید رسوب حوزه آبخیز، تابع عوامل مختلفی است که یکی از آن ها عدم استفاده صحیح از اراضی است. خصوصیات محیطی نظیر مقدار و شدت بارش، درجه شیب و تراکم آبراهه ها نیز در تولید رواناب و رسوب موثرند. در این تحقیق به منظور بررسی حساسیت به فرسایش و رسوب زایی کاربری های مختلف سازند گچساران و آغاجاری، بخشی از حوزه آبخیز کوه گچ و مرغا در شهرستان ایذه به ترتیب با مساحت ۱۲۰۲ و ۱۶۰۹ هکتار انتخاب شد. رواناب و رسوب تولیدی در شش نقطه و با سه تکرار در سازند گچساران و در هفت نقطه و با سه تکرار در سازند آغاجاری در شدت های مختلف ۰/۷۵، ۱ و ۱/۲۵ میلی متر در دقیقه تحت سه کاربری مرتع، منطقه مسکونی و اراضی کشاورزی به کمک دستگاه باران­ساز کامفورست انجام شد. مقایسه رواناب و رسوب در این دو سازند نشان داد که در شدت های بارش کم جنس سازند در رواناب و رسوب دخالت بیش تری دارد. هرچه شدت بارش افزایش یابد، اختلافات به حداقل خود می­رسد. هم چنین نتایج تحقیق به­طور کلی نشان داد که مقدار فرسایش و رسوب در کاربری های سازند گچساران به دلیل هدایت الکتریکی بالاتر و فاصله زیادتر سخت لایه گچی از سطح خاک در نقاط نصب باران­ساز بیش تر از کاربری های سازند آغاجاری است، ولی از نظر میزان رواناب دارای روند تقریبا مشابهی هستند. هم چنین نتایج نشان داد به علت فرسایش و رسوب بسیار بالای این دو سازند به هیچ وجه مخزن سدهای کوچک و بزرگ در این دو سازند قرار نگیرد.

کلیدواژه ها:

باران ساز ، تولید رسوب ، سازند آغاجاری ، سازند گچساران ، فرسایش خاک