استفاده از مناظره و جدل برای اقناع مخاطب در مثنوی معنوی

بحث اقناع، هرچند به عنوان یکی از مباحث مهم در علوم ارتباطات مطرح میشود، ولی با نگاهی به متون نظم و نثر فارسی به ویژه در حوزه متون عرفانی - تعلیمی میتوان دریافت که این بحث قابل تعمیم به سایر حوزه های علوم انسانی از جمله ادبیات است. متون عرفانی تعلیمی در ادب فارسی که مثنوی مولوی یکی از زیباترین نمونه های آن است، با هدف تعلیم و تربیت مخاطب و انتقال مباحث دینی، اخلاقی و عرفانی نگارش یافته اند و طبیعی است که مقصود عرفا از انتقال و تشریح مفاهیم یاد شده در این آثار، اقناع مخاطب و همسو کردن او با افکار و عقاید مطرح شده باشد. عرفا در خلق این آثار، تا جاییکه امکان داشته از امکانات و ظرفیتهای زبانی و ادبی متعددی بهره بردهاند تا مخاطب را مجاب به پذیرش سخنان خود کنند. از جمله مهمترین تلاشهای عرفا در این راستا میتوان به بحث مناظره و جدل اشاره کرد. مولانا، در بسیاری از حکایات مثنوی، از شیوه بحث وجدل در اقناع مخاطب استفاده کرده است و گفت وگو بین شخصیتها را در موقعیتهایی به تصویر میکشد که هر کدام از آنها متعلق به دو دیدگاه فکری و یا دارای دو نوع نگرش و دیدگاه متفاوت در مسائل اعتقادی هستند وهر یک استدلالها و استنادات خود را در اقناع دیگری بیان میکنند.

کلیدواژه ها:

ادبیات عرفانی ، اقناع مخاطب ، بحث و جدل ، مثنوی مولانا