جناس مرکب در مثنوی معنوی و ارتباط آن با اندیشه مولوی

مولوی با اینکه از قافیه و قافیه اندیشی و عناصر شعری انتقاد کرده و قافیه و ضرورتهای شعری را مانع بیان افکار و معانی و مفاهیم متعالی میداند، با وجود این، از صناعات و فنون ادبی و شعری بهره وافری برده است، جناس و انواع آن، یکی از مطلوبترین آرایه ای است که مولوی در تمام آثار خود بدان توجه نموده است، بسامد انواع جناس به ویژه جناس مرکب- که در این پژوهش مورد نظر است- نشان میدهد مولوی علاوه بر توجه به جنبه های بلاغی و ادبی خصوصا قافیه اندیشی، در موارد زیادی از این آرایه برای بیان اندیشه و معانی مورد نظر بهره جسته است، مولوی بیشتر اندیشه خود را از طریق: تاویل، تداعی معانی، تمثیل و تشبیه، تضاد و تقابل های دوگانه مطرح میکند، جناس به ویژه جناس مرکب بدین جهت که در ضمن، این موارد مذکور را القا میکند، موجب اهتمام بیشتر مولوی قرار گرفته است. پژوهش حاضر نشان میدهد که توجه نکردن به این موضوع یا موجب برداشتهای نادرست از برخی ابیات مثنوی میشود و یا مفاهیم و معانی ظریف نهفته در بطن ابیات مثنوی، همچنان مخفی میماند.

کلیدواژه ها:

مثنوی معنوی ، مولوی ، لفظ و معنی ، جناس ، جناس مرکب