دسترسی جغرافیایی به آزمایشگاه های تشخیص پزشکی در شهرهای شیراز، همدان و شوشتر: مطالعه مبتنی بر سیستم اطلاعات جغرافیایی

مقدمه: توزیع عادلانه و دسترسی جغرافیایی به خدمات سلامت یکی از اهداف سیاستگذاران نظام سلامت است. در این راستا مطالعه ای تحت عنوان "طراحی مدل دسترسی جغرافیایی به مراکز آزمایشگاهی تشخیص پزشکی کشور ایران" در سال ۱۳۹۲ اجرا شد. مقاله حاضر به دستاوردهای استفاده از این مدل برای انتخاب مکان های استقرار آزمایشگاه های جدید تشخیص پزشکی در شهرهای شیراز، همدان و شوشتر پرداخته است. مواد و روش کار: واحدهای تحت مطالعه شامل آزمایشگاه های تشخیص پزشکی مستقل (خارج از بیمارستان و درمانگاه) در داخل شهر بودند. تحلیل داده ها توسط تحلیل فضایی در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی با نرم افزار ArcGIS انجام شد. یافته ها: طبق مدل دسترسی جغرافیایی، مکان زمین های بسیار مطلوب و مطلوب جهت استقرار آزمایشگاه های جدید در شهر های شیراز و همدان و شوشتر تعیین شدند. در زمان مطالعه حاضر، شهر شیراز دارای ۶۴ آزمایشگاه مستقل بوده و امکان احداث حدود ۲۴۱ آزمایشگاه جدید در شهر وجود داشت. مساحت زمین های بسیار مطلوب و مطلوب ۲۲۶۶۱ متر مربع برآورد شد که ظرفیت پذیرش حدود ۱۲۰ آزمایشگاه جدید را در مکان های مناسب مقدور می نماید. بنابراین فقط ۱۲۰ آزمایشگاه از ۲۴۱ آزمایشگاه مورد نیاز شهر شیراز می توانند (در راستای توسعه افقی شهر) در این مکان ها مستقر شوند. شهر همدان دارای ۲۴ آزمایشگاه مستقل بوده و امکان احداث حدود ۱۴۳ آزمایشگاه جدید در شهر وجود داشت. مساحت زمین های بسیار مطلوب و مطلوب جهت استقرار آزمایشگاه های جدید در شهر همدان ۱۳۰۷۰۰ مترمربع برآورد شد که استقرار تمامی ۱۴۳ آزمایشگاه مورد نیاز شهر را در این مکان های مناسب امکانپذیر می کند. شهر شوشتر در زمان مطالعه حاضر، دارای ۳ آزمایشگاه مستقل بوده و امکان احداث حدود ۹ آزمایشگاه جدید در شهر وجود داشت. مساحت زمین های بسیار مطلوب و مطلوب جهت استقرار آزمایشگاه های جدید در شهر شوشتر ۳۶۸۰۰ مترمربع برآورد شد که امکان استقرار تمامی ۹ آزمایشگاه مورد نیاز شهر را در این مکان های مناسب مقدور می کند. بحث و نتیجه گیری: استفاده از مدل دسترسی جغرافیایی می تواند مکان یابی آزمایشگاه های جدید تشخیص پزشکی را در بسیاری از شهرهای کشور ممکن نماید. نتایج مکان یابی باید توسط بازدیدهای میدانی با واقعیات شهر انطباق یابد.

کلیدواژه ها:

Medical Laboratory ، Geographical Information Systems (GIS) ، Geographical accessibility ، Shiraz city ، Hamadan city ، Shushtar city ، Iran ، آزمایشگاه تشخیص پزشکی ، سیستم اطلاعات جغرافیایی ، دسترسی جغرافیایی ، شهر شیراز ، شهر همدان ، شهر شوشتر ، ایران