تحلیل بازنمایی «نقاشی انقلاب» در کتابهای دانشگاهی با رویکرد تاریخ فرهنگی (نمونه موردی: کتاب تاریخ نقاشی ایران از آغاز تا عصر حاضر؛ سازمان سمت)

«نقاشی» از هنرهای فعال در پیروزی انقلاب اسلامی ایران، واجد ابعادی است که بخشی از هویت «هنر انقلاب» را شکل میدهد. از سویی «هنر انقلابی» گونه ای زیبایی شناسی بصری نیز هست که با مفاهیم برآمده از ایدئولوژی انقلابی درهم تنیده شده. بنابراین اینکه چگونه تاریخ شکل گیری، تداوم و تحول هنر انقلاب روایت شود، قلمرو پژوهشی است که برای شناخت و تبیین تاریخ فکری و فرهنگی ایران در نسبت با ایدئولوژی انقلاب و تاریخ آن اهمیت مییابد. از آنجا که کتاب های درسی در آموزش عالی یکی از موقعیت های روایت تاریخ هنر انقلاب اند و یکی از اهدافشان، انتقال دانش و یاددهی فهم انتقادی معرفی می شود، این پرسش مطرح است که «تاریخ نقاشی انقلاب اسلامی ایران» چگونه در کتاب های درسی بازنمایی و روایت شده است؟ رویکرد «تاریخ فرهنگی» که اساس آن بر واسازی متن تاریخی و برساخت روایی تاریخ برای بازیابی مواضع فرهنگی مولفان درباره گذشته است، پاسخ گویی به این پرسش را ممکن می سازد. نتایج به دست آمده از مطالعه بر نمونه موردی: کتاب تاریخ نقاشی ایران از آغاز تا عصر حاضر نوشته مرتضی گودرزی (دیباج)  در سازمان سمت، نشان میدهد مولف در پرداختن به خاستگاه، اصول، مبانی نظری، زبان، سبک و فرم در نقاشی انقلاب به روایت زمانمند، مستند، مستدل، مبتنی بر ارکان تاریخی دست نزده و بر روایت استحاله یا رویبرگرداندن عمده نقاشان انقلاب از نقاشی انقلاب تاکید میکند. چه آنکه با قرارگرفتن پشت نقلقولهای مکرر، به الگوی «مولف پنهان یا پشت سایهها» نزدیک شده است. 

کلیدواژه ها:

نقاشی انقلاب اسلامی ایران ، مرتضی گودرزی (دیباج) ، کتاب های درسی ، موضع مولف و مفهوم استحاله