مروری بر توسعه پایدار بخش کشاورزی ایران و جهان

بخش کشاورزی به دلیل تاثیرگذاری تعیین اولویت های سیاسی، اجتماعی و اقتصادی نقشی فراتر از امنیت غذایی کشور دارد. به طورکلی، ۳/۳۴ % زمین و ۷۰% آب مصرفی جهان به بخش کشاورزی اختصاص دارد. به ترتیب نزدیک به ۳/۳۷ % و ۱۸% از شاغلان ایران و جهان در بخش کشاورزی کار می کنند. تا سال ۲۰۵۰، مقدار تقاضا برای غذا در حدود ۷۰ % افزایش خواهد یافت که نیازمند افزایش تولید محصول های کشاورزی است. این امر موجب بهره برداری بی رویه از منابع موجود، آلوده سازی منابع خاک و آب و بهره گیری بیش از اندازه از سم و کود شیمیایی و در نتیجه تشدید ناپایداری خواهد شد. از این رو، ضرورت توجه به توسعه پایدار کشاورزی، به عنوان مهم ترین ابزار برای پایداری منابع طبیعی احساس می شود. توسعه پایدار کشاورزی، باید از نظر بوم شناسی مناسب، از نظر اقتصادی توجیه پذیر و از نظر اجتماعی مطلوب باشد. در تمام برنامه های پنج ساله توسعه کشور پس از انقلاب، به بخش کشاورزی توجه شده است، اما توجه به توسعه پایدار کشاورزی به طور عمده از برنامه چهارم و به ویژه در برنامه پنجم و ششم توسعه بوده است. با این حال، مقایسه شاخص های توسعه پایدار در کشور با برخی از کشورهای منتخب همسایه نشان می دهد که ایران نتوانسته است جایگاه واقعی خود را در این زمینه به دست آورد و لازم است تا با در پیش گرفتن الگوی رشد مناسب، برای توسعه پایدار بخش کشاورزی گام بردارد. مهم ترین الگوهای توسعه کشاورزی عبارت است از الگوی بهره برداری و حفاظت از منابع، شناخت محل و موقعیت، نشر، به کارگیری نهاده های پربازده و نوآوری انگیزشی. در واقع به کارگیری ترکیبی از این الگوها برای نیل به توسعه پایدار کشاورزی در ایران لازم است.

کلیدواژه ها:

اشتغال ، اقتصاد پایدار ، الگوهای توسعه کشاورزی ، باغبانی ، محیط زیست