شناسایی و تحلیل فضایی پهنه های فقر شهری. مطالعه موردی: شهر زاهدان

فقر شهری یکی از مسائل و چالش های اساسی شهرهای بزرگ و به ویژه کلان شهرهای ایران است. پدیده فقر مسئله ای چندبعدی است و به دلیل ماهیت مکانی، در شهر نمود فضایی پیدا می­کند و به صورت پهنه های فقیرنشین گسترش می یابد. یکی از راهکارهای کاهش آسیب های ناشی از فقر در شهرها، شناسایی و تحلیل پراکنش فضایی فقر است. هدف اصلی این پژوهش شناسایی و تحلیل فضایی پهنه های فقر در شهر زاهدان است. در این پژوهش از داده های سرشماری آماری سال ۱۳۹۵ شهر زاهدان و مولفه های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و کالبدی برای شناسایی و تحلیل فقر استفاده شده است. برای شناسایی پهنه های فقر از روش تحلیل­عاملی، مدل تخمین تراکم و مدل موران در محیط سامانه اطلاعات جغرافیایی استفاده شده است. یافته ها نشان می دهند که از مجموع ۴۵۲۹ بلوک، ۵۳۷ (۸۵/۱۱درصد) بسیار فقیر، ۱۵۳۲ (۸۳/۳۳ درصد) فقیر، ۱۶۶۶ (۷۸/۳۶درصد) متوسط، ۷۵۲ (۶۰/۱۶درصد) مرفه و ۴۲ (۹۲/۰درصد) خیلی مرفه اند. از نظر جغرافیایی، بیشترین تعداد پهنه های فقیر و خیلی فقیر در قسمت های شمال و شمال شرقی شهر قرار گرفته اند. در نتیجه اختلاف فضایی معناداری از نظر پراکنش شاخص های فقر در شهر زاهدان مشاهده می شود. یافته های این پژوهش می تواند به سیاستگذاران و مدیران شهری و منطقه ای  کمک کند تا راه حل های مناسب اجرا کنند و منابع محدود شهری را به صورت مطلوب و هدفمند تخصیص دهند. تحقیقات آتی می توانند با استفاده از روش های تحلیل فضایی، گسترش فقر در شهرها را مدلسازی کنند

کلیدواژه ها:

تحلیل فضایی ، پهنه بندی فقر ، تحلیل عاملی ، تخمین تراکم کرنل ، شهر زاهدان