زمین شیمی سنگ های آتشفشانی دوروجین (جنوب باختری اردستان) با نگرشی ویژه بر شیمی کانی در پهنه های دگرسانی پروپیلیتیک

منطقه دوروجین در جنوب‎باختری شهرستان اردستان و در پهنه ساختاری ارومیه- دختر جای گرفته است. در این منطقه، نفوذ توده آذرین درونی گرانودیوریتی دوروجین با سن میوسن پیشین در مجموعه رسوبی- آتشفشانی با سن ائوسن میانی تا بالایی در برخی مناطق، باعث پیدایش پهنه‎های دگرسانی پروپیلیتیک به رنگ سبز در این واحدها شده است. برپایه رده‎بندی زمین شیمیایی، سنگ‎های آتشفشانی منطقه دوروجین در محدوده بازالت-آندزیت، تراکی آندزیت، آندزیت و ریولیت جای گرفته‎اند. عنصرهای LREE و عنصرهای LILE نسبت به عنصرهای HFSE غنی‎شدگی دارند و سری ماگمایی کالک آلکالن، متاآلومین و مربوط به محیط‎های زمین ساختی فرورانشی‎ را نشان می دهند. فراوان ترین کانی در مناطق دگرسانی اپیدوت با بافت شانه‎ای و شعاعی است و میانگین پیستاشیت [Fe۳+/ (Fe۳++Al)×۱۰۰] برابربا ۲۲ درصد (PS۲۲) است. برپایه ترکیب شیمیایی، کانی اپیدوت از سوسوریتی شدن پلاژیوکلازها پدید آمده است. کانی کلسیت دومین کانی فراوان در مناطق دگرسانی است. کانی تورمالین بیشتر به صورت کرهگ متبلور شده است و از دیدگاه ترکیب شیمیایی از نوع دراویت و آلکالن است. تورمالین ها دارای ۶/۰FeO/(FeO+MgO)<، میزان Al کمتر، Mg بالا و کمبود کمتر در موقعیت X هستند. ترکیب دراویت و میزان Mg فراوان در تورمالین‎ها نشان دهنده سرشت خاستگاه سنگ‎‎های دگرسانی است. ترکیب شیمیایی تورمالین‎ها گویای دگرسان بودن تورمالین‎های منطقه دوروجین است. ترکیب شیمی تیتانیت با ۲۵CaO< و ۲Al۲O۳< درصدوزنی در نمودارهای تغییرات Al۲O۳ و TiO۲ دربرابر CaO و تغییرات Al دربرابر Fe در محدود ه تیتانیت‎های پدیدآمده از دگرسانی جای می‎گیرند. ازاین رو، تیتانیت‎های منطقه دوروجین پیامد دگرسانی هستند و پتانسیل معدنی در منطقه نیز نشا ن دهنده تاثیر سیال های گرمابی است.

کلیدواژه ها:

شیمی سنگ کل ، شیمی کانی‎ها ، پهنه دگرسانی پروپیلیتیک ، دوروجین ، اردستان ، پهنه ساختاری ارومیه- دختر