بررسی نقش روحانیت و روشنفکری در نهضت مشروطه

شناخت عمیق ماهیت نهضت ها و انقلاب ها تا حد زیادی به بررسی نقش گروه ها و نیروی های اجتماعی تاثیرگذار در روند انقلاب ها بستگی دارد. جنبش مشروطه نیز از جمله دستاورد های رویارویی ما با اندیشه های مدرن بوده است. در این بین، روحانیت و روشنفکران از نیرو های تاثیرگذار در ساختار اجتماعی به شمار می آیند. مشروطه اولین تجربه رقابت نیرو های سیاسی در تاریخ ایران بود که روحانیت و روشنفکران توانستند آن را در کنار هم به پیروزی رسانند. روحانیون دیدگاه های خود را بر اساس ارزش های دین اسلام و آموزه های آن بیان می کردند و جریان روشنفکران با الگوبرداری همتایان غربی تلاش داشتند تا ساختارهای جدید سیاسی در ایران مستقر کنند که بیشتر برآمده از مکاتب غربی و آموزه های سکولاریسم، عقل­گرایی و علم­گرا بود. در این پژوهش به نقش روحانیت و روشنفکران به عنوان مهمترین عوامل در ساماندهی جامعه ایران در زمان انقلاب مشروطه با روش توصیفی تحلیلی می پردازیم. یافته­های پژوهش بیانگر آن است که این دو جریان از موثرترین طیف ها در انقلاب مشروطه بودند. به نظر می رسد جریان روشنفکری با بهره­گیری از ظرفیت آگاهی و آشنایی با مظاهر جدید در آن دوره توانست آموزه­های جدید مشروطه­خواهی و حکومت بر پایه قانون را با تاسی از غرب وارد ایران کند و جریان روحانیون این آموزه ها را با قرائت اسلامی بازآفرینی کرد و با بسیج قشر مردمی توانستند، مشروطه را به پیروزی برسانند.

کلیدواژه ها:

نهضت مشروطه ، روحانیت ، روشنفکری ، مشروطه خواهان