مطالعه موردی از معدن تاجکوه واقع در جنوب بساب، شمال استان کرمان

کانسار سرب و روی تاجکوه یکی از مهم ترین اندیس های معدنی در کمربند سرب و روی راور-بهاباد محسوب می شود که از لحاظ جغرافیایی در شمال غرب شهرستان کوهبنان (شمال استان کرمان) و جنوب بساب قرار می گیرد. ماده معدنی در راستای فضای خالی حاصل از گسل های اصلی در سنگ میزبان کربناته سازند شتری به سن تریاس میانی جایگزین شده و در سایر نهشته های منطقه مشاهده نمی شود. از این رو این کانساز از نوع اپی ژنتیک و در دسته کانسارهای MVT قرار می گیرد. مطالعات صحرایی و آزمایشگاهی نشان دهنده دو مجموعه کانی های سولفیدی و غیر سولفیدی در معدن می باشد. کانه زایی در کانسار سرب و روی با بستر کربناته حاصل عملکرد فرآیندهای مختلفی از جمله گسلش، برشی شدن سنگ میزبان، آلتراسیون و غیره است که ممکن است، چنین فرآیندهایی با یکدیگر همپوشانی داشته و پراکندگی ماده معدنی را کنترل کنند. از آنجایی که کانه زایی کاملا در راستای سیستم گسلش منطقه بوده و با اتمام یا باریک شدن زون گسلی، کانه زایی به اتمام می رسد لذا میتوان نقش تکتونیک را موثرترین عامل در جایگزینی ماده معدنی در نظر گرفت. گسل ها باعث خرد شدگی سنگ ها شده و گسله سنگ ها را ایجاد می کنند. گسل های منطقه اغلب از نوع نرمال بوده و در نتیجه کشش ایجاد شده، فضای مناسبی برای نهشته شدن ماده معدنی ایجاد می شود. مهم ترین گسل منطقه که در آن کانی زایی صورت گرفته است دارای روند شمالی- جنوبی و شیب ۸۵ درجه به سمت غرب با ساز و کار نرمال با مولفه امتداد لغز می باشد. ضحامت هسته این گسل در بعضی مکان ها به ۴ متر می رسد. بررسی های میدانی نشان می دهد که هرچه ضخامت هسته گسل بیشتر باشد در نتیجه شرایط برای نهشته شدن ماده معدنی نیز بیشتر خواهد بود چون گسله سنگ ها از تکامل بیشتری برخوردار هستند. از آنجایی که کانه زایی جانشین ماتریکس گسله سنگ ها شده لذا درصد ماتریکس برداشت شده از هسته گسل را میتوان بعنوان درصد کانه زایی در نظر گیریم. درصد ماتریکس ها در زون های برشی حاصل از سیستم گسلی منطقه بین ۴۰ تا ۶۳ درصد محاسبه شده است. با توجه به شواهد صحرایی، اغلب ساخت و بافت های موجود در معدن تاجکوه مرتبط با تکتونیک فعال منطقه بوده است. از ساخت های مهم مشاهده شده میتوان به ساخت های برشی، رگه ای و باقی مانده اشاره کرد. همچنین بافت های رگه ای و رگچه ای، باقی مانده، جانشینی، کلوفرم و نواری از مهم ترین بافت های مشاهده شده در کانسار تاجکوه می باشند. بافت جهت دار مختص به کانی گالن بوده و بافت گل کلمی در کانی های همی مورفیت وجود دارد. بافت کلوفرم که نشان دهنده تاثیر ته نشینی از محلول های کلوئیدی است نیز در کانی های کوارتز و دولومیت مشاهده می گردد.

کلیدواژه ها:

ساخت ، بافت ، گسل ، کانسار سرب و روی تاجکوه ، جنوب بساب ، شمال استان کرمان