تحلیل مقیاس طرح های بازآفرینی شهری و اثرات آن بر کیفیت زندگی ساکنان با تاکید بر تجربه ایران

یکی از مهم­ترین چالش­های کلانشهرهای امروز، وجود محله­های شهری نابسامان و فقیر شهری در فضاهای حاشیه­ای است. مجموعه سیاست­ها و برنامه­های بازآفرینی برای رویارویی با چنین چالشی، در طی سده بیستم تلاش کرده است تا کیفیت زندگی بهتری برای ساکنین واقع در چنین فضاهای فقیر شهری ایجاد کند. اما چنین اقداماتی، کمتر با موفقیت قابل­توجهی همراه بوده است. پیش­فرض پژوهش حاضر این است که یکی از دلایل اصلی چنین شکست­هایی، کم­توجهی به مقیاس برنامه­ها و طرح­های بازآفرینی شهری بوده است. بر این اساس در این پژوهش، دو پرسش اصلی طرح شده است: نخست، چرا مفهوم مقیاس باید در محوریت برنامه­های بازآفرینی شهری قرار بگیرد و چنین محوریتی چگونه می­تواند به کارآمدترسازی برنامه­ها و ارتقای کیفیت زندگی ساکنین شهری هدف کمک کند؟ و دوم، وضعیت پروژه­های بازآفرینی شهری، بر اساس معیارها و شاخص­های موردنظر در این پژوهش، چه اثراتی بر کارایی پروژه و وضعیت کیفیت زندگی ساکنین هدف می­تواند داشته باشد؟ برای پاسخ به چنین پرسش­هایی، از دو روش­شناسی زمینه­گرا برای تحلیل مفهوم مقیاس و پیمایشی_داده­نگر برای سنجش کیفیت زندگی استفاده شده است. منابع داده و اطلاعات، شامل سرشماری­ها و پرسشگری و همچنین کتابخانه­ای_اسنادی، برنامه­ها و طرح­ها و تکنیک­های تجزیه و تحلیل نیز شامل همبستگی و رگرسیون(برای سنجش کیفیت زندگی) و فرا_تحلیل(در مقیاس­شناسی) بوده است. نتایج این پژوهش در چهار نمونه شهر رشت، همدان، سنندج و گرگان نشان می­دهد که همبستگی معناداری بین تعداد پروژه­های بازآفرینی، انرژی اولیه و موقعیت مکانی آنها (متغیرهای مستقل) و اثرگذاری آنها بر کیفیت زندگی ساکنین هدف (متغیر وابسته) وجود دارد. وجود چنین همبستگی بدین معناست که برنامه­های بازآفرینی شهری در ایران می­تواند از طریق توجه بنیادی به مقیاس برنامه بازآفرینی، تاثیر بیشتری در ارتقای کیفیت زندگی ساکنین هدف داشته باشد.

کلیدواژه ها:

بازآفرینی شهری ، مقیاس ، پایداری ، کیفیت زندگی ، مکان سازی