گذار از وحشت مرگ به عنوان دیگری به واسطه زبان زنانه؛ مطالعه ای از بالکن اثر ژنه

پژوهش حاضر، با کمک گرفتن از آرای فمنیست های فرانسوی —ژولیا کریستوا و هلن سیکسو— و همچنین موریس بلانشو سعی در واکاوی «زنانگی» و ارتباطش با «مرگ» در نمایشنامه بالکن دارد. این دو مفهوم در تاریخ اندیشه نرینه-منطق-محور غربی همواره به عنوان «دیگری» طرد شده اند. به اعتقاد هلن سیکسو ریشه این طردشدگی در مورد زنان، برمی گرد به زبان که مفاهیم را به دوگانه های متضاد دسته بندی و ارزش گذاری می کند. به اعتقاد پژوهشگر، علت طرد شدن مفهوم مرگ را نیز باید در زبان جست؛ بلانشو در مقاله «ادبیات و حق مرگ» به این خلا اشاره می کند و وظیفه ادبیات را اعطای تجربه مرگ به خواننده، و در نتیجه پر کردن این خلا برمی شمرد. ژان ژنه در نمایشنامه بالکن، با عبور از مرزهای نظم نمادین، واسازی دوقطبی-نگری زبان مردانه، و تکیه بر وجه نشانه ای دلالت پردازی به جای وجه نمادین، به خلق زبانی نو دست می زند که با معیارهای سیکسو و کریستوا می توان آن را «زنانه» نامید. این اثر به کمک ویژگی های مادرانه زبان و روایتش، قادر شده تا تجربه مرگ را به عنوان یکی از عناصر اصلی به درون خود راه دهد، و وظیفه ادبیات در قبال اعطای تجربه مرگ به خواننده—به زعم بلانشو—را به جای آورد.

کلیدواژه ها:

ژان ژنه ، بالکن ، مرگ ، دیگری ، نوشتار زنانه ، امر نمادین