آنفلوانزا: گذشته ، حال و آینده

ویروس های آنفلوانزا از خانواده Orthomyxoviridae هستند که شامل هفت جنس ( Alphainfluenzavirus Betainfluenzavirus, Gammainfluenzavirus, Deltainfluenzavirus, Isavirus, Quaranjavirus, (Thogotovirus می باشد. که در بین آنها جنس های Isavirus و Deltavirus به ترتیب مربوط به ماهی و گاو بوده و بقیه عامل عفونت در انسان می باشند. گونه های مربوطه شامل Influenza A virus، Influenza B virus، Influenza C virus، Influenza C virus، Influenza D virus، Quaranfil quaranjavirus، Salmon isavirus، Thogoto thogotovirus، Dhori thogotovirus و Johnsto Atoll quarnjavirus می شوند. به علت طبیعت ژنوم ویروس که از نوع RNA با قطبیت منفی و قطعه قطعه است ، در طی زمان دچار تغییرات جزئی (Antigenic drift) که در ارتباط با آنفلوانزاهای فصلی است و تغییرات عمده در اثر نوترکیبی به روش بازآرایی ژنتیکی ( (Antigenic shift که در ارتباط با موارد همه گیری جهانی است ، میشود. این تغییرات باعث بی اثر شدن ایمنی حاصل از ابتلاء قبلی می شود. آنفلوانزای A باعث عفونت و بیماری در انسان و حیوانات شامل خوک، پرندگان اهلی و وحشی ، وال دریایی ، اسب ، سگ ، فک و غیره می شود. این ویروس بر اساس گلیکوپروتئین های غشایی هماگلوتینین (H) و نورآمینیداز (N) به انواع تحت تیپ های ویروسی طبقه بندی می شود. تا کنون ۱۸ نوع H و ۱۱ نوع N در ویروس های آنفلوانزای A شناسایی شده اند که اکثرا در پرندگان مشاهده می شوند.در سال ۴۱۲ قبل از میلاد، بقراط اولین کسی بوده است که همه گیری ای را توصیف کرده است که محققان اعتقاد دارند که آنفلوانزا بوده است . در قرون وسطی چندین همه گیری در اروپا اتفاق افتاده است که احتمالا آنفلوانزا بوده اند. به هرحال تاریخ نگاران پزشکی در مورد وقوع آنفلوانزا در سال های ۱۱۷۳ و ۱۵۱۰ میلادی متفق القول هستند. در سال ۱۵۸۰ میلادی پاندمی شدیدی گزارش گردیده است که از آسیا شروع شده و به آفریقا، اروپا و آمریکا رسیده است و اذعان شده است که ۸۰ درصد مردم به بیماری مبتلا شده اند .در قرون ۱۸ و ۱۹ میلادی ۲۵ مورد از اپیدمی گزارش گردیده است که بر اساس تعریف فعلی از پاندمی حداقل ۸ تا ۹ مورد از آنها را می توان پاندمی محسوب نمود. از سال ۱۸۹۰ میلادی تا کنون ۶ پاندمی احتمالی اتفاق افتاده است . پاندمی روسی در سال ۱۸۹۱ قبل از کشف ویروس ها آنفلوانزای خوکی در سال ۱۹۳۱ و آنفلوانزای انسانی در سال ۱۹۳۳ اتفاق افتاد. بر اساس سوابق سرولوژیکی عامل این پاندمی به تحت تیپ H۳N۳ تعیین گردید.در سال ۱۹۱۸ پاندمی معروف به پاندمی اسپانیایی آنفلوانزا اتفاق افتاد که تحت تیپ ایجاد کننده آن مشخص نبود تا اینکه در سال ۲۰۰۵ از طریق آزمایش ریه های قربانیان بیماری که در کانادا دفن شده بودند و به صورت فریز شده باقی مانده بودند، مورد بررسی قرار گرفتند و مشخص گردید که تحت تیپ مربوطه H۱N۱ بوده است . حدس زده می شود که این پاندمی باعث حدود ۵۰ تا ۱۰۰ میلیون مرگ و میر شد.ویروسهای H۱N۱ تا سال ۱۹۵۷ در گردش بودند و در این سال تحت تیپ H۲N۲ با بروز پاندمی آسیایی جایگزین آن شد. در سال ۱۹۶۸ در پاندمی هنگ کنگ ، H۳N۲ جایگزین H۲N۲ شد. در سال ۱۹۷۷ تحت تیپ H۱N۱ دوباره ظاهر شد و همراه H۳N۲ با هم در گردش بودند. در سال ۲۰۰۹ تحت سویه H۱N۱ با منشاء خوکی جایگزین سویه قبلی H۱N۱ که از سال ۱۹۷۷ وجود داشت شد. همزمان علاوه بر گردش ویروس های آنفلوانزای فصلی ، ویروس های مربوط به پرندگان هم مستقیما در انسان عفونت ایجاد کردند. تا قبل از این معمولا خوک به عنوان مخزن حد واسط برای ایجاد تحت تیپ ها جدید عمل می نمود. در سال ۱۹۹۷ تحت تیپ H۵N۱ و در سال ۲۰۱۳ تحت تیپ H۷N۹ از پرندگان به انسان منتقل شدند. از ژانویه سال ۲۰۰۳ تا ۳ فوریه ۲۰۲۲، از ۱۸ کشور در سراسر جهان تعداد ۸۶۳ مورد ابتلا انسان به H۵N۱ گزارش شده است که ۴۵۵ مورد منجر به مرگ مبتلایان شده است یعنی میزان مرگ نسبت به تعداد ابتلا ۵۳ درصد بوده است که نشان دهنده شدت بیماری و خطر بالای آن می باشد. آخرین مورد از ابتلا در جولای ۲۰۲۱ از هند گزارش شده است .علاوه بر خسارات مالی شدیدی که حذف گله های مرغ مبتلا به ویروس ایجاد کرده و خواهد کرد، اگر ویروس های H۵N۱ آسیایی توانایی انتقال پایدار از انسان به انسان پیدا کنند، ممکن است منجر به پاندمی جدیدی شوند که همراه با بیماری و مرگ میر بالایی خواهد بود و تهدیدی جدی برای سلامت می باشد. این خطر با اخبار مربوط به انجام تحقیقاتی در رابطه با افزایش توانایی ویروس در انتقال انسان به انسان در بعضی از آزمایشگاه ها در جهان دو چندان گردیده است .در این دوره زمانی ویروس های آنفلوانزای B همزمان در حال گردش در جمعیت انسانی بوده اند.با توجه به کاهش موارد ابتلا به آنفلوانزای فصلی در دوران پاندمی Covid-۱۹ احتمال وقوع بیشتر و شدیدتر بیماری پس از این پاندمی باید مورد توجه مسئولین بهداشت در کشورهای مختلف قرار گیرد.

کلیدواژه ها:

آنفلوانزا ، تاریخچه ، پاندمی