تاثیر محیط ادبی و فرهنگی استانبول بر ماورالنهر معیط ادبی و فرهنگی استانبول و نقش آن در بیداری روشنفکران آسیای مرکزی در دو دهه نخست قرن بیستم،،

بررسی تاثیر ادبی انقلاب مشروطه در عثمانی لم اد ۱۹۰۸ م درکنارتاثیر انقلاب لاب مشوطه درایران ۱۹۰۶ م برآسیای مرکزی _که ازانظر تعلقات زبانی ملی و مذهبی با دوکشور یادشده دارای اشتراکات تاریخی هستند _ مسئله اصلی این نوشتاراست. ما دراین مقاله، با استفاده از روش تحلیلی محتوا پس از بررسی تاثر محیط فرهنگی استانبول برحلقه نخست جنبش روشنفکری آسیای مرکزی، یعنی احمد دانش ۱۳۱۴-۱۲۴۲ ق و ۱۸۹۷-۱۸۲۷ م معاصران وی، نقش مهم این محیط را درتقییر جغرافیای فکری و فرهنگی حلقه دوم جریان روشنفکری این منطقه، معروف به جدیدیه _ جدیدان _ تاثیرآ ن در شکلی گیری ادبیات نوین فارسی با تکیه بر اثار سه تن از رهبران اصلی جنبش، یعنی میزرا سراج حکیم ۱۹۱۴-۱۸۷۸ م صدرالدین عینی ۱۸۷۷ ~ ۹۵۴ ۱م( و عبدالرعوف فطرت ۱۹۳۸-۱۸۸۶ م در بخارا نقد و بررسی کرده ایم.این بررسی نشان می دهد ایران و عثمانی که در وضع غیراستعماری با تمدن وتجدد غربی مواجه شدند، پس از بیداری وتلاش برای انجام اصلاحات همه جانبه در حیات اجتماعی خود درنیمه ه دوم قرن نوزردهم، تاثیرفراوانی نیز برحوزه فرهنگی مشترک با خود درآسیای مرکزی _که اینک مستعمره تمام عیار روسیه شده بود _ برجای نهادن.این تاثربه ویژ در بنیان گذاری ادبیات نوین فارسی در منطقه یادشده درخورتوجه و بعضآ بی بدیل است.

کلیدواژه ها:

عثمانی ، استانبول ، ماورا النهر ، انقلاب مشروطه ، جدیدیه ، ادبیات نوین فارسی درآسیای مرکزی ، ایران