مطالعه جامعه شناختی رابطه بین آنومی و نگرش به سبک زندگی نامناسب در فضای مجازی (موردمطالعه: شهروندان ۱۸ تا ۶۴ سال شهر یزد)

یکی از ابزارهای مهمی که در دهه ­های اخیر نقش بسیار مهمی در تغییر شیوه زندگی افراد داشته است، تکنولوژی­های جدید ارتباطی، همچون رسانه ­ها و شبکه­های مجازی بوده که توانسته سبک زندگی افراد را دچار تغییر و تحول و دیدگاه افراد را کاملا تحت الشعاع خود قرار دهند. هدف پژوهش بررسی رابطه بین آنومی و نگرش به سبک زندگی نامناسب در فضای مجازی در بین شهروندان یزدی است؛ که برای رسیدن به اهداف پژوهش ازنظریه دورکیم استفاده گردید. پژوهش حاضر مبتنی بر رویکرد کمی از نوع راهبرد پیمایش (توصیفی- همبستگی و تبیینی) بوده است. جامعه آماری ۴۱۱۰۵۱ نفر از شهروندان یزدی بوده­اند که با استفاده از فرمول کوکران نمونه­ای ۳۸۴ نفری به روش نمونه­گیری خوشه­ای سه مرحله­ای مورد بررسی قرار گرفته ­اند. ابزار پژوهش پرسشنامه محقق ساخته بوده که اعتبار آن از طریق صوری و پایایی آن از طریق آلفای کرونباخ-نگرش به سبک زندگی نا­مناسب(۰/۸۳۹)، آنومی مجازی (۰/۷۰۸) و آنومی اجتماعی (۰/۷۴۱) به دست آمده است. همچنین برای تحلیل داده ­های پژوهش از نرم افزارهای Spss۲۴ و Amos۲۴ استفاده و برای تجزیه وتحلیل یافته­ها از آماره­های توصیفی و استنباطی استفاده شده است. یافته­های نشان داد که بیشترین نوع استفاده از فضای مجازی به ترتیب مربوط به برنامه اینستاگرام(۲/۸۵)، تلگرام (۲/۱۳)، واتس آپ(۱/۸۹) و وب سایت ها (۱/۰۷) و کمترین میزان استفاده از این فضا به ترتیب مربوط به برنامه سروش (۰/۰۲)، ویچت (۰/۰۴) و لاین (۰/۰۸) است. میزان نگرش به سبک زندگی نامناسب در فضای مجازی در بین شهروندان یزدی در سطح متوسطی (۹۳/۳۵)، آنومی اجتماعی (۰۱/۱۹) و آنومی مجازی (۱۵/۸۰) که هر دو بالاتر از حد متوسطی هست در جامعه یزد وجود دارد. همچنین میانگین کل آنومی برابر با (۳۴/۷۹) در حد متوسطی قرار دارد. بین­ آنومی اجتماعی و مجازی با نگرش به سبک زندگی نامناسب در فضای مجازی رابطه مثبت و معنی داری(۰/۰۰۰۱) وجود دارد. همچنین تحلیل رگرسیونی نشان داد که ۳۲ درصد از واریانس نگرش به سبک زندگی نامناسب در فضای مجازی توسط متغیر آنومی در فضای تبیین می شود. به نظر می­رسد در شرایط کنونی یکی از اصلی ترین عوامل تغییرات ساختاری جوامع، شبکه­ های اجتماعی مجازی هستند که موجب تغییر سریع ساختار­های اجتماعی می ­شوند و این امر باوجود آنومی در فضای مجازی و اجتماعی می ­تواند آسیب زا باشد؛ که با آموزش ­های کاربردی می توان نقش سازنده­ای در تغییر آن داشت.چکیده بلند:مقدمه و بیان مسئلهیکی از ابزارهای مهمی که در دهه های اخیر نقش بسیار مهمی در تغییر شیوه زندگی افراد داشته است، تکنولوژی های جدید ارتباطی، همچون رسانه ­ها و شبکه های مجازی بوده که توانسته سبک زندگی افراد را دچار تغییر و تحول و دیدگاه افراد را کاملا تحت الشعاع خود قرار دهند. فضای مجازی یکی از اصلی ترین جریان سازی ها در عرصه تغییرات سبک زندگی بوده است و در چندین دهه اخیر سبک های نوین زندگی متاثر شده از فضای مجازی، به جز اساسی زندگی بشری تبدیل گشته است.به نظر می ­رسد که شبکه های اجتماعی و ابزار­های ارتباطی نوین علاوه بر اینکه فواید بی شماری که دارند، آسیب ها و مشکلات متعددی را با خود به همراه داشته ­اند؛ بنابراین پژوهشگران سعی دارند تا با بررسی این پژوهش به اصلی ترین سوال: چه رابطه ای بین آنومی و نگرش به سبک زندگی نامناسب در فضای مجازی در بین شهروندان یزدی وجود دارد؟ پاسخ بدهند. روش تحقیقپژوهش حاضر مبتنی بر رویکرد کمی از نوع راهبرد پیمایش (توصیفی- همبستگی و تبیینی) بوده است. جامعه آماری ۴۱۱۰۵۱ نفر از شهروندان یزدی بوده­اند که با استفاده از فرمول کوکران نمونه­ای ۳۸۴ نفری به روش نمونه ­گیری خوشه ­ای سه مرحله ­ای مورد بررسی قرار گرفته ­اند. ابزار پژوهش پرسشنامه محقق ساخته بوده که اعتبار آن از طریق صوری و پایایی آن از طریق آلفای کرونباخ-نگرش به سبک زندگی نا­مناسب (۸۳۹/۰)، آنومی مجازی (۷۰۸/۰) و آنومی اجتماعی (۷۴۱/۰)- به دست آمده است. همچنین برای تحلیل داده های پژوهش از نرم افزارهای Spss۲۴ و Amos۲۴ استفاده و برای تجزیه وتحلیل یافته ها از آماره های توصیفی و استنباطی استفاده شده است. یافته های تحقیقنتایج حاصله از تحلیل رگرسیونی نشان می­دهد ضریب تعیین تعدیل شده برابر با ۳۲۵/۰ است که ۵/۳۲ درصد از واریانس متغیر وابسته از طریق متغیرموجود در معادله تبیین می شود. همچنین مدل رگرسیونی تبیین شده طبق آزمون تحلیل واریانس، خطی و معنا­دار است، زیرا مقدار آزمون F برای تبیین معناداری اثر متغیر مستقل بر وابسته برابر با ۷۳/۲۱۳ و سطح معنی­داری ۰۰/۰ است.نتایج جدول ۱ بیان می­کند که متغیر­ آنومی مجازی با بتای ۵۷/۰ بیشترین تاثیر مستقیم را بر متغیر وابسته داشته­ است و در تبیین نگرش به سبک زندگی نامناسب در فضای مجازی تعیین کننده تر بوده و دارای اهمیت بیشتری می­ باشد به طوری که می ­توان نتیجه گیری کرد که هر چقدر افراد با ناهنجاری بیشتری در فضای مجازی مواجه باشند، میزان نگرش آنان نسبت به وجود آلودگی و فساد در فضای مجازی نیز افزایش خواهد یافت. از طرفی آماره دوربین واتسون نیز برابر با (۸۷/۱) است که بیانگر مستقل بودن باقی مانده ها است که نشان از مناسب بودن مدل رگرسیونی دارد. نتایج جدول ۲ نشان داد که برازش داده ها به مدل برقرار است و وجود شاخص ­ها دلالت بر مطلوبیت مدل دارند. بحث و نتیجه گیرییافته های نشان داد که بین­ آنومی اجتماعی و مجازی با نگرش به سبک زندگی نامناسب در فضای مجازی رابطه مثبت و معنی­داری (۰۰۰۱/۰) وجود دارد. همچنین تحلیل رگرسیونی نشان داد که ۳۲ درصد از واریانس نگرش به سبک زندگی نامناسب در فضای مجازی توسط متغیر آنومی در فضای تبیین می شود. به نظر می ­رسد در شرایط کنونی یکی از اصلی ترین عوامل تغییرات ساختاری جوامع، شبکه­ های اجتماعی مجازی هستند که موجب تغییر سریع ساختار­های اجتماعی می­ شوند و این امر باوجود آنومی در فضای مجازی و اجتماعی می ­تواند آسیب زا باشد؛ که با آموزش­ های کاربردی می ­توان نقش سازنده­ ای در تغییر آن داشت.

کلیدواژه ها:

آنومی مجازی ، بی هنجاری ، فضای مجازی ، سبک زندگی