ارزیابی تنوع ژنتیکی برخی گونه های وحشی گندم با استفاده از نشانگرهای مولکولی ISSR و SSR

در راستای اهمیت بررسی تنوع ژنتیکی و به­ویژه ضرورت ارزیابی تنوع بین گونه های وحشی و خویشاوند گندم نان، پژوهش حاضر انجام شد که هدف از اجرای آن، ارزیابی تنوع ژنتیکی ۵۲ ژنوتیپ گندم (۴۹ ژنوتیپ وحشی خویشاوند گندم نان و سه ژنوتیپ از گندم های زراعی بومی ایران) با استفاده از ۱۰ نشانگر ISSR و دو نشانگر SSR بود. نتایج به­دست آمده نشان داد که در مجموع ۱۲ نشانگر مورد مطالعه، تعداد  ۱۴۵ نوار چند شکل تولید کردند که میانگین تعداد نوارهای چند شکل برای نشانگرهای ISSR و SSR به­ترتیب ۴/۱۱ و ۵/۱۵ نوار و تعداد آلل موثر به­ترتیب ۶۰/۱ و ۴۳/۱ آلل بود. نشانگر ۱۷۸۹۹A با دارا بودن بیش­ترین تعداد آلل موثر (۸/۱)، شاخص تنوع ژنی نئی (۴۴/۰) و شاخص تنوع شانون (۶۳/۰)، باارزش­ترین نشانگر در این مطالعه بود. گروه بندی ژنوتیپ­ها با استفاده از روش تجزیه خوشه­ای بر اساس ماتریس ضریب تطابق ساده و روش دورترین همسایه­ها، ژنوتیپ­های مورد مطالعه را در پنج گروه به­ترتیب شامل ۱۰، ۶، ۲۴، ۹ و ۳ ژنوتیپ قرار داد و تجزیه تابع تشخیص نیز دقت گروه­بندی حاصل را ۱۰۰ درصد تعیین کرد. نتایج حاصل از تجزیه به مختصات اصلی نیز نشان داد که چهار بردار اصلی مهم­تر در مجموع ۵۹/۳۱ درصد از واریانس کل را توجیه کردند. گروه­بندی ژنوتیپ­ها با استفاده از بردارهای اول و دوم که به­ترتیب ۹۴/۱۰ و ۲۲/۸ درصد از تغییرات داده ها را توجیه کردند، ژنوتیپ­ها را در پنج گروه قرار دادند و سه ژنوتیپ زراعی و بومی گندم در مجاورت یک­دیگر قرار گرفتند. در مجموع، نتایج حاصل نشان داد که نشانگرهای استفاده شده در این پژوهش چندشکلی قابل قبولی داشتند و به­عنوان نشانگرهای مفید و مطلوب جهت ارزیابی تنوع و تفکیک ژنوتیپ­های گندم و احتمالا سایر غلات معرفی می­شوند.  

کلیدواژه ها:

تجزیه تابع تشخیص ، تجزیه به مختصات اصلی ، شاخص نشانگری ، محتوای اطلاعات چندشکلی