بررسی عارضه های حاصل از فرسایش آبی بر روی زمینهای لسی شمال شرقی استان گلستان (مطالعه موردی حوزه آبخیز قرناوه)

منطقه مورد مطالعه با طول جغرافیایی َ2 56 درجه سانتی گراد تا َ34 55 درجه سانتی گراد شرقی و عرض جغرافیایی َ31 37 درجه سانتی گراد تا َ46 37 درجه سانتی گراد شمالی با وسعت تقریبی 65/000 هکتار در بخش شمال شرقی استان گلستان واقع شده است. منطقه با میزان بارندگی سالانه 450 میلیمتر و دمای متوسط 18 درجه سانتیگراد بر اساس روش آمبروژه دارای اقلیم نیمه خشک می باشد. حداقل و حداکثر ارتفاع حوزه از سطح دریا به ترتیب 300 و 1500 متر است. منطقه با پته های ماهوری و پر شیب پوشیده از نهشته های لسی می باشد و با پوشش گیاهی جنگلی، مرتعی و اراضی زراعی دیم است. با توجه به نهشته های لسی در منطقه و تعریفی که (1993) Pecsi ارائه نموده است. این نهشته ها از چنین تعریفی مستثنی نمی باشد. «همگن، متخلخل ، بادیاژنز جزئی، زرد کمرنگ، با موادی از سیلت درشت ، با جورشدگی خوب، افق های لسی بدون لایه بندی، درصد رس و ماسه (در حدود 5 تا 25 درصد)، دارای کانیهای ایلیت یا مونت موریلونیت ، 45 تا 55 درصد حفره، نسبت به آب نفوذ پذیر و حساس به فرسایش آبی سطحی و آبهای زیر سطحی با تشکیل حفره. » لس وقتی مرطوب یا خشک باشد خیلی سفت و محکم است و در نتیجه مقاطع بریده شده آن تا حدود 5 متر ارتفاع بطور عمودی باقی می ماند که بیش از آن بدلیل پایداری کم بصورت بلوکی جدا میشود و لس به راحتی با آب پراکنده می گردد (Lohnes & Handy, 1986) . لس در حقیقت نسبت به فرسایش آبی مستعد است. بدلیل مقدارکم رس اجازه پراکنده شدن را میدهد، و ذرات سیلت پراکنده خیلی براحتی با جریانهای آبی حرکت می نمایند. پایداری و محکمی ناشی از سیمانی شدن کربناته ثانویه است (Snowden and Priddy, 1968) که در وضعیت سیلابی بدلیل اینکه اجازه پراکندگی سریع را نمی دهد لذا منجر به بریدگی رودخانه ای می گردد. این این جهت الگوی دره ای متراکم (کانیون لسی) اغلب نهشته ضخیم لسی را بطور عمیق حفر می نماید (Bariss & Bronger, 1981)