رتبه بندی رویکردهای مدیریت سیلاب با استفاده از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی و ارزیابی داده های ترکیبی

سیلاب اثرات مخربی بر محیط اجتماعی، اقتصاد و زیست­محیطی داشته و مدیریت سیلاب اثرات ناشی از تخریب سیل را مدیریت می کند. به دلیل چندبعدی بودن اثرات سیلاب، استفاده از مدل­های تصمیم­گیری چندمعیاره به عنوان یک سیستم تصمیم­گیری در مدیریت سیلاب، ضروری است. در این مقاله جهت مدیریت سیلاب در حوزه گرگانرود، از مدل­های تصمیم­گیری چند معیاره تحلیل سلسله مراتبی (AHP) و ارزیابی داده­های ترکیبی (EVAMIX) در رتبه­بندی هفت رویکرد مدیریت سیلاب شامل حفظ شرایط­طبیعی، بهره­برداری از سد­گلستان، احداث گوره، احداث کانال­انحراف، سامانه پیش­بینی و هشدارسیل، استفاده از بیمه­سیل و سامانه پیش­بینی و هشدارسیل توام با بیمه­سیل استفاده شده­است. به­منظور ارزیابی رویکردها از ۱۱ شاخص شامل تلفات جانی مورد انتظار، نرخ­ بازیابی، تدریج، خسارت مورد انتظار سالانه، احساس­امنیت مردم، نرخ اشتغال­زائی، مشارکت مردمی، حفظ و بهبود مناظر­طبیعی، حفاظت از زیستگاه­حیات­وحش، حفاظت از کیفیت­ آب و امکان­پذیری­ فنی و سرعت­ اجراء استفاده شده ­است. نتایج رتبه­بندی رویکردها نشان –می دهد که دو مدل یاد شده، تنها در رتبه اول و دوم رویکردها با یکدیگر اختلاف داشته و مدل سلسله مراتبی رتبه اول را به رویکرد سازه­ای بهره­برداری از سد با وزن نهایی ۲۸۵/۰ و مدل ارزیابی داده های ترکیبی رتبه اول را به رویکرد غیرسازه­ای هشدارسیل توام با بیمه­سیل با وزن نهایی ۱۸۲/۰ اختصاص داده ولی در سایر رویکردها نتایج رتبه­بندی مدل­ها یکسان بوده­­است. مدل تحلیل سلسله مراتبی بیشتر به جنبه­های اجتماعی و زیست­محیطی توجه داشته و مدل ارزیابی داده­های ترکیبی جنبه­های اقتصادی و فنی را برتر دانسته­است.

کلیدواژه ها:

تصمیم گیری چندمعیاره ، حوزه گرگانرود ، رویکردهای مدیریت سیلاب ، شاخص های ارزیابی ، مدل AHP ، مدل EVAMIX