بررسی زمانمندی روایت در رمان سالمرگی بر اساس نظریه ژرار ژنت

چکیده زمان در روایت یکی از مباحث مهم است که در دهه های اخیر مورد توجه روایت شناسان مختلف قرار گرفته است. از این میان، نقش مهم ژرار ژنت، ساختارگرای فرانسوی، در تکوین نظریه زمان روایی به عنوان یکی از مهم ترین مولفه های پیشبرد روایت داستانی، بسیار قابل توجه است. ژنت نظریه زمان در روایت خود را در سه محور نظم، تداوم و بسامد مطرح می کند. این پژوهش که به روش ساختارگرایانه انجام شده، نشان می دهد از میان مولفه های روایت، زمانمند بودن آن در رمان «سالمرگی» چشمگیرتر است. در این رمان، نویسنده برای بنای پیرنگ مورد نظر خود توالی خطی زمان را بر هم می زند و با شکست زمان کنونی در صدد تغییر زمان تقویمی به زمان روایت بر می آید. اصغر الهی از تکنیک های روایت گذشته نگر و آینده نگر در راستای ایجاد خلا و تعلیق در داستان و همزمان گرهگشایی به واسطه همین نابهنگامی ها بهره می جوید. نویسنده در مواردی برای انتقال سریع پیام خود از شتاب مثبت به وسیله حذف برش زیادی از زمان رخداد بهره می برد. در برخی موارد از شتاب ثابت و مثبت استفاده می کند، اما به طور کل، به نسبت حجم اختصاص یافته به متن در مقابل زمان رخداد، رمان دارای شتابی منفی است. از بسامد بازگو جز در موارد اندکی در رمان استفاده نشده است و در مقابل، از بسامد مفرد و مکرر فراوان استفاده شده است. می توان گفت بسامد مکرر در این رمان تکرار معنی دار وقایع از سوی نویسنده است. لازم به ذکر است که این دو گونه بسامد موجد تعلیق در رمان نیز شده است.

کلیدواژه ها:

رمان فارسی ، سالمرگی ، اصغر الهی ، زمان در روایت ، ژرار ژنت