بررسی تحلیلی انطباق پهنه بندی اندوختگاه های زیستکره با پهنه بندی مناطق تحت حفاظت کشور

طبقه­بندی حفاظتی انسان و زیستکره تلاش دارد بین نیازهای چندوجهی حفاظت و بهره­برداری پایدار از طبیعت، تعادل و تعامل برقرار نماید. در برنامه انسان و زیست­کره، پهنه بندی اندوختگاه­های­زیست­کره در سه زون هسته، سپر و منطقه انتقالی، برنامه ریزی و مدیریت می­شود. ایران به سبب تنوع گیاهی، جانوری و فرهنگ بومی و غنی، یکی از مکان­­های مهم برای پیاده­سازی این عنوان حفاظتی است و تاکنون ۱۳ اندوختگاه­زیست­کره از کشورمان به ثبت رسیده است. اندوختگاه­های­زیست­کره ایران، به­دلیل داشتن سایر عنوان­های حفاظتی ملی و اعمال شیوه های زون بندی مرسوم یازده­گانه، در دستیابی به اهداف برنامه انسان و زیست­کره موفق نبوده­اند. این مطالعه با تشریح اهداف، ساختار و چالش­های اندوختگاه­های­زیست­کره، ضرورت زون بندی سه گانه و مبتنی بر رویکرد مشارکتی را در کشور مورد تاکید قرار می دهد. یکی از دستاوردهای مهم و کاربردی این تحقیق دستیابی به الگوی انطباق زون بندی یازده­گانه مناطق تحت حفاظت ملی با الگوی زون بندی سه­گانه اندوختگاه­های زیستکره است. مطابق یافته های این مطالعه برای انطباق زون بندی اندوختگاه­های­زیستکره با تمامی عناوین حفاظتی ملی، ضرورت دارد زون انتقالی به دو بخش درونی و بیرونی تفکیک شود. همچنین، زون های ۱ و ۲ مناطق ملی، همواره زون هسته در اندوختگاه را تشکیل خواهند داد، زون سپر، قابلیت انطباق با تمام زون های ۱۱ گانه به جز زون های ۱، ۲ و ۹ را دارد. زون انتقالی درونی به جز زون های ۱ و ۲ بر سایر زون ها قابلیت انطباق دارد، درمقابل زون انتقالی بیرونی، تنها می تواند بر زون ۹ در مناطق تحت­حفاظت منطبق شود.   

کلیدواژه ها:

برنامه انسان و زیست کره یونسکو ، زون بندی ، مدیریت حفاظتی ، معیارهای حفاظتی ، معیارهای زون بندی