تاثیر نانواکسید مولیبدن بر برخی خصوصیات فیزیولوژیک و زراعی کلزای پاییزه تحت تنش کم آبی

سابقه و هدف: تنش کم آبی یکی از رایج ترین تنش های غیر زیستی است که رشد و نمو و عملکرد گیاهان زراعی مانند کلزا را کاهش می دهد. استفاده از ریز مغذی ها در گیاهان دانه روغنی ، به عنوان یکی از راهکارهای بسیار مفید و کارآمد در شرایط تنش خشکی است که ضمن افزایش عملکرد دانه ، به افزایش تحمل گیاه منجر می شود. برهمین اساس، این پژوهش با هدف بررسی اثر کاربرد برگی نانواکسید مولیبدن بر برخی از صفات فیزیولوژیک و زراعی کلزای پاییزه در شرایط تنش خشکی انتهای فصل انجام گرفت.مواد و روش ها: به منظور بررسی تاثیر محلول پاشی نانواکسید مولیبدن بر برخی خصوصیات فیزیولوژیک و عملکردی کلزا تحت تنش خشکی انتهای فصل، این آزمایش به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی ۹۸-۱۳۹۷ در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه محقق اردبیلی اجرا گردید. تیمارهای مورد مطالعه شامل آبیاری (آبیاری کامل و قطع آبیاری در مرحله گلدهی) به عنوان کرت اصلی و محلول پاشی با نانواکسید مولیبدن (عدم محلول پاشی (صفر)، محلول پاشی با غلظت ۲۵ و ۵۰ میلی گرم در لیتر) به عنوان کرت فرعی بودند. صفات اندازه گیری شده شامل شاخص سبزینگی، محتوای نسبی آب برگ، میزان هدایت الکتریکی مواد نشت یافته از برگ ها و میزان مالون دی آلدهید، ارتفاع بوته، تعداد شاخه جانبی، تعداد خورجین در بوته، تعداد دانه در خورجین، وزن هزار دانه، عملکرد دانه و درصد و عملکرد روغن بودند.یافته ها: نتایج نشان داد که اعمال تنش خشکی در مرحله گلدهی موجب کاهش معنی دار شاخص سبزینگی و محتوای نسبی آب برگ و افزایش میزان نشت الکترولیت ها و مالون دی آلدهید در بوته های کلزا گردید که در نهایت موجب کاهش معنی دار عملکرد و اجزای عملکرد کلزای پاییزه شد. انجام محلول پاشی بوته های کلزا با غلظت های ۲۵ و ۵۰ میلی گرم در لیتر نانواکسید مولیبدن در شرایط تنش خشکی موجب بهبود شاخص سبزینگی و محتوای نسبی آب برگ و کاهش پراکسیداسیون لیپیدی غشا، عملکرد و اجزای عملکرد کلزای پاییزه در مقایسه با تیمار شاهد گردید. کاربرد ۲۵ میلی گرم در لیتر نانواکسید مولیبدن در شرایط تنش خشکی انتهای فصل سبب افزایش ۶/۳۱ درصدی تعداد خورجین در بوته، ۰۹/۱۰ درصدی وزن هزار دانه، ۳۷/۲۸ درصدی عملکرد دانه و ۷۱/۲۷ درصدی عملکرد روغن دانه در مقایسه با تیمار عدم محلول پاشی گردید. در شرایط آبیاری کامل بیش ترین ارتفاع بوته، تعداد شاخه جانبی و تعداد خورجین در بوته با کاربرد ۲۵ میلی گرم در لیتر نانواکسید مولیبدن به دست آمد. نتیجه گیری: نتایج نشان داد که قطع آبیاری در مرحله گلدهی تاثیر منفی بر رشد و عملکرد کلزای پاییزه داشت. محلول پاشی بوته های کلزا با نانواکسید مولیبدن در شرایط مساعد و نامساعد محیطی، تاثیر مثبت و معنی داری بر صفات فیزیولوژیک و زراعی اندازه گیری شده در کلزا داشت. این امر باعث بهبود عملکرد دانه و عملکرد روغن دانه و کاهش اثرات منفی ناشی از تنش کم آبی گردید. در بین تیمارهای محلول پاشی، بیش ترین افزایش در صفات فیزیولوژیک و عملکردی کلزا در شرایط آبیاری کامل و تنش خشکی در تیمار کاربرد ۲۵ میلی گرم در لیتر نانواکسید مولیبدن به دست آمد. بنابراین، محلول پاشی بوته های کلزا با غلظت ۲۵ میلی گرم در لیتر نانواکسید مولیبدن برای کاهش اثرات مخرب تنش خشکی و بهبود عملکرد دانه و روغن پیشنهاد می شود.

کلیدواژه ها:

دانه های روغنی ، عملکرد روغن ، عناصر ریزمغذی ، کاربرد برگی