بررسی و تحلیل پیامدهای اقتصادی- جمعیتی خشکسالی در مناطق شرقی ایران (استان های سیستان و بلوچستان، کرمان و خراسان جنوبی)

خشکسالی یکی از پدیده های نگران کننده محیطی است که به ویژه در مناطق خشک و نیمه خشک ایران بسیار رخ داده و موجب خسارت های فراوان اقتصادی و محیطی می شود. تحقیقات انجام گرفته در زمینه خشکسالی در ایران نشان دهنده این موضوع است که مناطق شرقی ایران از سال ۱۳۷۵ به بعد خشکسالی را تجربه نموده است. هدف از انجام این پژوهش بررسی پدیده خشکسالی در سه استان شرقی سیستان و بلوچستان، کرمان و خراسان جنوبی طی دو دوره سرشماری ۱۳۸۵ و ۱۳۹۰ و میزان تاثیر آن در جابه جایی و مهاجرت در مناطق مورد نظر است. روش تحقیق مورد استفاده تلفیقی از دو روش کتابخانه ای و داده های ثانویه است. مطالعه بر اساس این فرض شکل گرفته است که تغییرات اقلیمی و به طور خاص خشکسالی زمینه فقیر شدن جمعیت مبدا را فراهم نموده و فقر و عوامل اقتصادی، محرک جابه جایی و مهاجرت افراد خواهد بود. یافته های تحقیق نشان می دهد با کاهش بارندگی از سال ۱۳۷۵، میزان فقر نیز در استانهای مورد مطالعه افزایش یافته است. بدین معنا که با افزایش و کاهش بارندگی میزان فقر نیز با وقفه ای تقریبا یکساله به این رویداد واکنش نشان داده است. با بررسی میزان مهاجرت در شهرستان های سه استان مشخص شد که در دوره ۸۵-۱۳۷۵ مناطق مورد نظر مهاجرفرست بوده اند. بنابراین می توان چنین نتیجه گرفت که خشکسالی در مناطق شرقی ایران بدلیل وابستگی عمیق جمعیت به دو مقوله آب و زمین، تاثیرات عمیق اقتصادی به جای گذاشته است. مهاجرت های شکل گرفته همراه با تداوم خشکسالی های آینده می تواند زمینه را جهت رهاسازی و خالی از سکنه شدن بسیاری از مناطق در شرق کشور فراهم نماید که این موضوع تبعات سیاسی و امنیتی قابل توجهی را در پی خواهد داشت.  

کلیدواژه ها:

خشکسالی ، میزان فقر ، میزان مهاجرت خالص ، تاثیرات اقتصادی و سیاسی ، استان های سیستان و بلوچستان ، کرمان و خراسان جنوبی