توسعه مدل مطلوبیت جمع پذیر (UTA) تصادفی با توجه به امکان وابستگی میان معیار‎ها

هدف: یکی از روش‎های مطرح در حوزه تصمیم‎گیری چندشاخصه مبتنی بر تئوری مطلوبیت، مدل مطلوبیت جمع‎پذیر (UTA) است که طی زمان با رفع نواقص بسیار توسعه یافته است. از مهم‎ترین مشکلات این روش‎ها عدم توجه به عدم اطمینان مقادیر معیارها و عدم توجه به امکان وجود وابستگی میان معیارهای مختلف است. درباره مشکل عدم اطمینان از انواع مختلف فازی و احتمالی، به ترتیب در توسعه‎های مختلف شامل مدل‎های فازی و تصادفی بحث و تبادل نظر شده است. با این‎ حال از مفروضات اصلی تمامی این مدل‎ها استقلال معیارها از یکدیگر است، در حالی ‎که در مسائل دنیای واقعی این امر تا حدی بعید به ‎نظر می‎رسد. از این رو، هدف از این پژوهش توسعه مدل مدل مطلوبیت جمع‎پذیر تصادفی به نحوی است که مشکل عدم توجه به وابستگی میان مقادیر گزینه‎ها در شاخص‎های مختلف را مد نظر قرار دهد. روش: در این پژوهش از مفهوم احتمال شرطی برای توسعه مدل مطلوبیت جمع‎پذیر تصادفی بهره گرفته شده است، به‎طوری‎ که احتمال ارزش هر مقدار در هر شاخص با توجه به ارزش‎های محتمل در سایر شاخص‎ها مد نظر قرار می‎گیرد. یافته‎ها: مدل توسعه یافته در قالب دوازده گام ارائه شده و قابلیت کاربرد آن با استفاده از یک مثال واقعی و بر اساس داده‎های مربوط به سه معیار اصلی در سرمایه‎گذاری سهام برای سه شرکت در حوزه پتروشیمی نشان داده شده است. نتیجه‎گیری: مدل پیشنهادی حاصل مشکل عدم توجه به وابستگی محتمل میان شاخص‎ها در مدل مطلوبیت جمع‎پذیر تصادفی را برطرف می‎کند و شکاف تحقیقاتی مطرح شده توسط محققان پیشین را پوشش می‎دهد.